FAQ - JOGA - Pytania i odpowiedzi

JOGA FAQ - Najczęściej zadawane pytania o jodze

Czym jest joga? Co to jest joga?

Joga jest metodą rozwoju osobistego obejmującą ciało, umysł i ducha. Joga to oparty na starożytnej filozofii indyjskiej system postępowania zmierzający do zjednoczenia ciała z umysłem oraz z duszą. Do osiągnięcia tej harmonii joga wykorzystuje m.in. praktykę asan (pozycji), ćwiczenia mudr (postaw i gestów) i bandh (ćwiczenia na gruczołach hormonalnych), pracę z oddechem (pranayama) oraz rozmaite formy medytacji i relaksacji oraz jogicznej psychoterapii zmysłów (pratyahara). 

Jestem bardzo sztywny - czy mogę ćwiczyć jogę​? 

Tak, regularne ćwiczenie asan, pozycji jogi stopniowo uelastyczni twoje ciało i poprawi ogólne samopoczucie. Dla osób sztywnych najważniejsze są serie ćwiczeń znane jako pawanmukta-asanah czyli ćwiczenia uwalniające od napięć, zwykle polegające na okrężnych ruchach stawów połączonych z rytmicznym spokojnym oddychaniem.

Jak się zapisać na jogę?

Należy zacząć od zajęć cotygodniowych lub comiesięcznych lekcji z instrukcjami do ćwiczenia w domu, przeznaczonych dla osób, które do tej pory nie uczęszczały na zajęcia ani treningi. Jeszcze lepiej rozpocząć od 2-3 dniowego seminarium zapoznawczego z jogą. Trzeba się oczywiście zapisać do sekcji czy klubu, a na dłuższe kursy czy obozy przyjeżdżamy z dokumentami tożsamości (dla celów meldunkowy).

Jakie są opłaty za lekcje jogi?

Jest kilka różnych sposobów przynależności do klubu czy szkoły jogi. Koszta zależą od tego ile razy w tygodniu i na jakie sesje chcesz przychodzić. warsztaty 2-3 dniowe to składka na sale oraz koszta dojazdu czy utrzymania instruktorów. Niektórzy prowadzą zajęcia, lekcje jogi we własnych domach, wtedy zwykle obowiązuje składka na zasadzie "co łaska". Szkoły jogi utrzymują także administrację, budynki oraz nieustannie uczących instruktorów, zatem możliwe są składka sugerowane (dzielenie kosztów na ilość członków grupy) lub stałe składki członkowskie na rzecz szkoły czy stowarzyszenia zajmującego się nauczaniem jogi. 


Jak się ubrać na zajęcia jogi? 

Ubrać się ładnie, ale luźno, bez obcisłej odzieży, zwykle w jasnych kolorach, charakterystycznych dla Indii i Wschodu. Jogę należy ćwiczyć boso w luźnym i przewiewnym, niekrępującym ruchów stroju. Zwykle nogawki są długie, rękawy też. Unikamy odzieży sztucznej która może powodować obtarcia i zatrzymywanie potu.

Czy muszę mieć matę do ćwiczeń jogi?

Mata do jogi jest zalecana, chociaż nie obowiązkowa, często lepiej sprawdza się koc lub śpiwór. Mata powinna być z trawy lub słomy, najlepiej z trawy kuśa. Nie ćwiczymy na matach z tworzyw sztucznych (pianek), gdyż wytwarzają bardzo niezdrowe promieniowanie, jony dodatnie, które powodują pogorszenie stanu zdrowia i przewlekłe choroby!

Jak często ćwiczyć jogę?

Na początek zaleca się zajęcia od 1-2 muhurty praktyki grupowej 2-3 razy w tygodniu, po pewnym czasie można ćwiczyć częściej, nawet codziennie. Dobrze jest chociaż trochę ćwiczyć w domu wedle zaleceń instruktora czy nauczyciela. Muhurta to indyjska godzina lekcyjna mająca 48 minut. Część mistrzów i nauczycieli zaleca cykl pańcatattwy jako dobry na pełną jednorazową lekcję jogi, a to jest pełne dwie godziny zegarowe treningu, co może się spodobać osobom bardziej zaangażowanym lub lepiej kondycyjnie przygotowanym! Pańcatattwa (2 godziny) oraz yama (3 godziny zegarowe) to dobre cykle na zajęcia dla grupki zaawansowanej, która ćwiczy już 2-3 lata w klubie czy sekcji jogi. 

W jakich przypadkach można stosować ćwiczenia medyczne jogi? 

Praktycznie w każdym przypadku, jednak istnieją obszary, w których joga sprawdza się najlepiej mogąc często w pełni zastąpić leczenie konwencjonalne czy inną rehabilitację. W innych obszarach joga działa wspomagająco, a co ważne medyczne i rehabilitacyjne ćwiczenia jogi nie mają efektów ubocznych i nie wywołują interakcji z leczeniem przepisanym przez lekarzy medycyny. W ćwiczeniach jogi dla celów medycznych i rehabilitacyjnych ważne jest zindywidualizowanie twojego treningu, gdyż dla różnych grup chorób i dolegliwości przepisuje się zupełnie inne zestawy asan, mudr, bandh i ćwiczeń oddechowych, a także inny rodzaj diety.

W jakim wieku można zacząć uprawiać jogę?

Dolną granicą jest zwykle 12-15 lat, a górna nie istnieje. Istnieją także specjalne programy dla dzieci, gdzie instruktorzy są szkoleni do prowadzenia zajęć z dziećmi. Na intensywne programy, obozy oraz ćwiczenia w sekcji czy klubie jogi osoby niepełnoletnie muszą posiadać zgodę rodziców lub opiekunów prawnych, tak jak w wypadku wielu innych zajęć pozalekcyjnych, kółek zainteresowań czy sekcji sportowych.

Czy schudnę wskutek ćwiczeń jogi?

Jeśli ważysz za dużo, to z pewnością schudniesz. Joga doskonale modeluje sylwetkę i ujędrnia ciało. Nie wszystkie rodzaje otyłości jednak łatwo poddają się treningowi odchudzającemu, czasem konieczne są dodatkowe metody terapeutyczne. Istnieją specjalne zestawy ćwiczeń i dieta pomagająca schudnąć bądź zapobiec przybieraniu na wadze, jednak bardzo nie wielu instruktorów zna oryginalne zestawy ćwiczeń i zalecenia jogi na Zachodzie, recepty w zasadzie medyczne, ale pochodzące z jogi.

Nie jestem wysportowany. Czy mogę ćwiczyć jogę?

Możesz, a nawet powinieneś. Znaczna część ćwiczeń jogi to relaksacja, praktyki oddechowe, rozważania etyczne czy autoanaliza swojego wnętrza, zatem nie tylko asany - pozycje ciała ćwiczone są w jodze.

Czy można dzielić uczestników zajęć jogi na grupę żeńską, męską oraz dziecięcą? 

Oczywiście, że można, a nawet w wielu szkołach jogi na Wschodzie, kobiety uczy nauczycielka (instruktorka), mężczyzn zaś nauczyciel (instruktor). jest to wybór podyktowany wielkością miejsca oraz zwyczajami lokalnymi ale także upodobaniami i koncepcją treningową instruktorów.

Czym joga różni się od fitnessu?

Joga asan kładzie nacisk na ogromną precyzję ruchów, które nie obciążają nadmiernie organizmu. Joga uczy relaksacji, pracy z oddechem, koordynacji ruchów, wytrzymałości fizycznej i psychicznej, rozładowania napięć emocjonalnych, zawiera elementy psychoterapii oraz ćwiczenia etyczne. W jodze nie ma znaczenia rywalizacja między uczestnikami, lecz pokonywanie własnych słabości. Joga posiada wybitne walory zdrowotne. Jogopodobny fitness jest generalnie szkodliwy dla zdrowia ponieważ wybiera niektóre praktyki z jogi, a inne ważne pomija, co powoduje często brak równowagi psychicznej oraz szkodliwe fiksacje. Ćwiczenie "tylko gimnastyki" z całej jogi to poważny błąd, który wielu już przypłaciło kontuzjami lub kłopotami ze zdrowiem. Nie należy modyfikować systemów takich jak joga pozbawiając ich istotnych elementów, ważnych składników. Zupa pozbawiona soli może być niesmaczna.

Czy w jodze muszę przestać jeść mięso?

Na początku nie, chociaż wielu praktykujących jogę jest wegetarianami. Jogini nie przesadzają z ekstremalnymi dietami, a jarskie odżywianie joginów zawiera produkty z mleka, szczególnie masło klarowane, także miód, zezwala jeść jajka. Odpowiednie odżywianie jarskie, a raczej żywienie jogiczne jest jedną z istotnych części jogi, w tym hatha jogi, jednak często trzeba trochę czasu aby zrozumieć i wdrożyć elementy stylu życia takie jak odżywianie w codzienny trening jogi. Nagła zmiana sposobu odżywiania nie zawsze jest korzystna dla zdrowia, jednak joga zawsze oscyluje ku zdrowszym formom odżywiania, a dieta śródziemnomorska z optymalnie minimalną ilością produktów z uboju może być dobrym początkiem dla wielu osób szukających zdrowszego stylu życia. Zdrowa dieta jest przydatna podczas praktykowania dyscyplin ruchowych i oddechowych, a trzeba pamiętać, że zdrowe, jarsko zorientowane odżywianie jest jednym z trzech filarów podstawowych jogi, które z czasem trzeba opanować. Z ważnych rzeczy warto pamiętać, że joga nie zaleca diet radykalnych takich jak weganizm!

Czy jest sens ćwiczyć jogę w dusznej sali bez wentylacji? 

Zasadniczo nie ma to sensu, gdyż joga nastawiona jest na oddychanie i ćwiczenie z energią, a to wymaga świeżego powietrza, ćwiczenia w plenerze wśród roślin, drzew i krzewów, na łąkach i polanach. Sala do ćwiczeń jogi musi mieć dobrą wentylację, nie może być duszna ani zakisła, powietrze musi być świeże, zatem przed zajęciami trzeba pomieszczenie przynajmniej dobrze wywietrzyć. Joga była praktykowana w jaskiniach oraz w leśnych aśramach, na szczytach gór oraz nad brzegami jezior, rzek i oceanu, zatem zawsze ćwiczący mieli dużo świeżego powietrza. Większość współczesnych sal gimnastycznych z powodu braku dobrej wentylacji zupełnie nie nadaje się do ćwiczenia jogi, co najwyżej na jednorazowy wykład i pokaz ćwiczeń.

Czy można opatentować swój styl nauczania jogi? 

Jakiekolwiek patentowanie systemów zawierających ćwiczenia jogi jest przestępstwem przeciwko jodze i jest surowo zabronione przez tradycyjne prawo indyjskie. Joga jest kulturowym, zdrowotnym i duchowym dziedzictwem Indii, Tybetu oraz całej ludzkości, a jej twórcą jest dawno żyjący Mistrz Jogi, Śiwa Yogeśwara, zatem patentowanie czegoś do czego prawa autorskie są w ręku pierwszego Mistrza jest karygodną zbrodnią. Od osób z takimi pomysłami trzeba się trzymać z daleka jak od najgorszego zła! Osoby co chcą opatentować jakąś swoją jogę pokazują, że nie mają pojęcia o jodze i jej elementarnych zasadach, a do tego w sposób szkodliwy dla zdrowia zmieniają ćwiczenia, aby odróżnić je od oryginalnych.

Czy można praktykować ćwiczenia jogi w dni nowiu i pełni księżyca? 

Oczywiście że można, a często nawet trzeba, gdyż dni nowiu i pełni księżyca w autentycznych szkołach jogi często służyły za dni wspólnych spotkań celem ćwiczenia jogi i podnoszenia kwalifikacji instruktorów. Tradycyjne szkoły jogi spotykają się raz w miesiącu w nów lub w pełnię księżyca celem intensywnej praktyki grupowej, a uczestnictwo w spotkaniu raz czy dwa razy w miesiącu to norma w autentycznych szkołach jogi. Niektóre szkoły w dni nowiu i pełni kładą większy nacisk na ćwiczenia rozważań etycznych, praktyki oddechowe i medytacyjne, a z ćwiczeń typowo cielesnych na mudry i bandhy niźli na zwykłe serie asan, ale wiele zależy od umiejętności początkujących adeptów. Treningi 2-3 dniowe organizuje się zwykle tak, żeby dzień nowiu czy pełni był kulminacją i zakończeniem takiego seminarium.

Kiedy adept przechodzi od ćwiczenia hatha jogi do ćwiczenia radża jogi? 

Zależy to od kilku kwestii. Radża joga zaczyna się wtedy, kiedy ćwicząca osoba zdolna jest do pozostawaniu w zrelaksowanym skupieniu i medytacji w pozycji lotosu przez kilka minut. Nauczenie się asan z pozycji padmasana jest dobrym początkiem, gdzie zaawansowana hatha joga spotyka się z podstawami radża jogi. Należy także pamiętać, że radża joga to osiem grup ćwiczeń, zatem w treningu na asany przypada nie więcej niż 1/8 czasu ćwiczenia.

Czego potrzebuję jadąc na obóz czy dłuższy warsztat jogi?

Postanowienia aby ćwiczyć jogę. Także maty lub koca (śpiwora) do ćwiczeń i obszernej chusty do okrycia się podczas relaksu czy medytacji. Czasami poduszki do siedzenia podczas medytacji, kiedy twoje mięśnie nie są przyzwyczajone do pozycji siedzących. Ćwiczy się na boso (kontakt receptorów z otoczeniem), w wygodnym ubraniu - najlepiej z naturalnego materiału (np. 100% bawełny). Warto mieć notatnik i długopis do robienia notatek albo dla ambitniejszych, dyktafon do nagrywania wykładów (zwykle o zdrowym odżywianiu jogicznym, o zasadach etycznych i ich praktykowaniu, porady zdrowotne, ćwiczenia wewnętrzne jak pratyahara, etc).

Jakie są przeciwwskazania do ćwiczeń jogi?

Zaczynać lekcje ćwiczeń, co najmniej 2 godziny po posiłku. Nie praktykuj ćwiczeń jogi pod wpływem alkoholu ani narkotyków. Podczas praktyki asan (pozycji) miej na uwadze swoje ograniczenia ruchowo-sprawnościowe. W przypadku problemów zdrowotnych np. kręgosłup, należy skonsultować się i z instruktorem i z lekarzem odnośnie ograniczeń praktyki jogi i stosować się do zaleceń. Warto uprzedzić nauczyciela, że masz jakieś kontuzje, uszkodzenia ciała, jeśli jesteś w ciąży lub masz menstruację, aby otrzymać zmodyfikowane wersje pozycji ciała i oddechu, o ile to konieczne.

Dlaczego nie należy ćwiczyć jogi w obuwiu lub w samych skarpetach? 

Wszelkie okrycia stóp ograniczają ich ruchomość oraz zaburzają czucie receptywne podłoża w pozycjach stojących i w związku z tym są nie zalecane do praktyki jogi. Poza tym skarpety mogą powodować ślizganie się stóp na macie w niektórych pozycjach. Jogini ćwiczą z bosymi stopami także z uwagi na krążenie energii pomiędzy głową a stopami oraz dłońmi, które zanika podczas noszenia obuwia i skarpet stając się przyczyną wielu możliwych schorzeń, które trapią osoby, których nogi rzadko są boso. Joga zawiera także zdrowotne ćwiczenia boso na trawie lub piasku, w tym spacerowanie na boso wśród przyrody!

Czy można praktykować jogę będąc w ciąży?

Generalnie tak, a z każdym dniem w środowisku medycznym przybywa zwolenników odpowiednio prowadzonej jogi u kobiet w ciąży. Badania naukowe potwierdzają jednoznacznie starą wiedzę praktyczną joginów, że praktyka jogi w okresie w ciąży sprzyja dokrwieniu narządów wewnętrznych (macicy) matki oraz reguluje zaburzoną gospodarkę hormonalną jej organizmu. Oddziałując na układ więzadłowo-mięśniowy zwiększa elastyczność miednicy powodując, że poród staje się znacznie łatwiejszy i redukuje napięcia w odcinku lędźwiowym kręgosłupa wywołane zwiększającą się masą ciała matki i płodu. Joga uczy również głębokiego prawidłowego oddechu i działa ogólnie odprężająco. Istnieją specjalne ćwiczenia i pozycje ułatwiające kobiecie poród, których można nauczyć się od dobrych instruktorów czy jeszcze lepiej od instruktorek jogi, które już kilka razy rodziły dzieci i same ćwiczyły w czasie ciąży!

Czy można ćwiczyć jogę podczas okresu, menstruacji? 

Zasadniczo tak, jeżeli okres u kobiety przebiega bez powikłań (ostre bóle głowy, bóle brzucha). Należy jednak unikać pozycji odwróconych i wzmacniających brzuch oraz długiego trwania w pozycjach jak i silnie energetyzujących ćwiczeń oddechowych. Zaleca się wówczas praktykować pod okiem doświadczonego nauczyciela czy lepiej nauczycielki, która ma w tym temacie doświadczenie. Ćwiczenia relaksująco-koncentrujące z jogi może ćwiczyć praktycznie każdy i zawsze. Niektóre nurty jogi nie zezwalają na robienie w czasie okresu ćwiczeń o charakterze magiczno-rytualnym w ramach jogi, ale to jest jeden nieliczny wyjątek.

Czy podział na początkujących i zaawansowanych jest w jodze właściwy? 

Jak najbardziej, przykładowo grupy ćwiczących asany dzieli się na tych, którzy potrafią wykonywać asany w lotosie i tych którzy nie są w stanie robić asan lotosowych. Jeśli trafisz do zaawansowanej grupy asan lotosowych, nastawionych na radża jogę, po prostu nic sobie nie poćwiczysz z powodu braku elementarnej dla tak zaawansowanej grupy umiejętności siedzenia w pozycji padmasana. Podział może iść także wedle kryterium czy osoba robi w pełni wszystkie z 32 klasycznych podstawowych asan, czy też jeszcze części nie jest w stanie wykonać (np. mayurasana czy vriścika, kurmasana i inne takie, co niektórym osobom trudności sprawiają). Jeśli chodzi o medytację, zwykle dzieli się adeptów na tych, którzy siedzą słabo, ruszają się i wiercą, gdyż nie umieją jeszcze dłużej usiedzieć w spokoju i na tych, co już jakiś czas, zwykle jedną muhurtę potrafią siedzieć w medytacji, z prostą pozycją tułowia, w bezruchu, bez wiercenia i kręcenia się. Klasyczna joga Maharyszi Patandżali dzieli adeptów na cztery grupy zaawansowania wedle siły siadu medytacyjnego: słaby, średni, dobry i mocny! W Polsce i ogólnie na Zachodzie, to przejście do grupy bardziej zaawansowanej częściej ma miejsce jako przejście z klubu bardziej fitnessowo-gimnastycznego do bardziej porządnej tradycyjnej szkoły jogi.

Kiedy pojawią się pierwsze efekty ćwiczenia jogi? 

Pozytywne efekty praktyki jogi pojawiają się już po kilku pierwszych zajęciach, chociażby w postaci głębszego i spokojniejszego snu czy lepszego samopoczucia. Na pierwsze widoczne efekty fizyczne trzeba zaczekać zwykle nieco dłużej tzn. od 1 do 3 miesięcy, zależnie od różnic osobniczych, przy regularnej praktyce 2-3 razy w tygodniu. Podobnie jest z ćwiczeniami regulacji energetyczno-oddechowej.

Czy chory kręgosłup stanowi przeciwwskazanie do jogi? 

W większości przypadków nie, szczególnie gdy chodzi o relaksację, medytację, ćwiczenia oddechowe i dietę wegetariańską. Jednakże schorzenia kręgosłupa mogą mieć różną postać i stopień zaawansowania zmian dlatego możliwość praktyki asan (pozycji i ich układów) w sposób intensywny  należy wówczas skonsultować z lekarzem prowadzącym lub fizjoterapeutą, a także z instruktorem jogi - specjalistą chiropraktykiem czyli joginem od kręgarstwa. Jeśli schorzenie nie powoduje chronicznych promieniujących bólów kręgosłupa, zaburzeń czucia w kończynach, ucisku podczas oddechu, a jest wynikiem przetrwałej wadliwej postawy, joga może okazać się nieoceniona pomocą rehabilitacyjną.

Co to jest sadhana?

To codzienna osobista praktyka jogina, zestaw ćwiczeń robiony samodzielnie przez ćwiczących jogę. Praktyka dyscypliny i świadomego działania często poprzez wstawanie rano, ćwiczenie ciała i medytowanie. Szkoły jogi miewają bardzo charakterystyczne i ciekawe zestawy indywidualnych ćwiczeń, zatem trzeba się nawet wewnątrz jednej szkoły rozeznać co do możliwości takiego indywidualnego treningu, zwykle zalecanego przez bardziej doświadczonych nauczycieli lub nawet mistrzów szkoły czy nielicznych uprawnionych nauczycieli. W hatha jodze podstawowa sadhana obejmuje często ćwiczenia higieniczne, takie jak płukanie nosa, lewatywy (basti), ćwiczenia oddechowe czy koncentrację na płomieniu ognia (trataka). Typową sadhaną jogiczną wedyjskiego pochodzenia jest zestaw Surya Namaskaram wykonywany razem z mantrami, rano i wieczorem, zawsze twarzą w kierunku Słońca.

Czy to normalne, że w czasie zajęć instruktor ciągle dotyka różnych miejsc ciała, szczególnie kobietom, niby coś poprawiając? 

Generalnie instruktorzy jogi prowadzą zajęcia albo przez pokazywanie albo instruując głosem lub mieszają oba sposoby zatem nie ma potrzeby dotykania ciała ćwiczących, za wyjątkiem ćwiczeń w parach i wzajemnej asekuracji, którą instruktor pokaże na pojedynczym przykładzie czy rzeczywiście okazjonalnego poprawienia jakiegoś błędu. Jednak ręczne poprawianie nie jest normą a wyjątkiem, zatem zdarza się rzadko. Warto pamiętać, że instruktorzy są przeszkoleni, aby unikać dotykania miejsc intymnych czy erogennych, a ktoś kto tak robi i nachalnie maca ćwiczących po narządach lub w ich okolicy, raczej jest obleśnym molestatorem (oblechem i zbokiem) niż instruktorem jogi. Zwykle także, instruktorzy, zanim komuś ręcznie poprawią pozycję, ułożenie ciała, zapytają ciebie czy się na to zgadzasz, albo objaśnią zasady wzajemnej asekuracji przy ćwiczeniu w parach lub zespołach pokazowych. Dobrym zwyczajem nauczycieli i mistrzów jogi jest posiadanie "kija dharmy" służącego jako wskaźnik, którym dotyka się miejsc na ciele, których ułożenie należy skorygować.

Co oznacza „hatha”?

Słowo „hatha” wielu objaśnia jako "determinacja" lub "siła", "wola", jednak słowo to znaczy "uderzenie, cięcie, cios, atak, zabójcze w swej sile uderzenie", "silnie skuteczny atak niszczący przeciwnika" oraz "podmuch, powiew, rozkwit". Hatha joga jest systemem szkolącym mocno także fizyczne ciało, zatem jest dobrym przygotowaniem do tradycyjnych sztuk walki, do kalaripayat. Hatha joga to także intensywny trening oddychania stąd hatha w znaczeniu podmuchu czy powiewu. Odnosi się do zbioru asan (pozycji) i ich sekwencji, a także wskazuje, że adepci hatha jogi są dzielnymi wojownikami. Wykonywanie ich owocuje harmonizowaniem naszego ciała, tonizacją mięśni, a także powoduje otwarcie kanałów energetycznych (nadis), co z kolei znajduje odbicie w dobrym samopoczuciu i dobrym zdrowiu. Pojęcie „hatha” jest też tłumaczone jako: „ha” - słońce i „tha” – księżyc. Wskazuje na równowagę pomiędzy aspektem męskim (aktywnym, gorącym, ha) i żeńskim (receptywnym, chłodnym, tha). Hatha joga jest zatem ścieżką, która prowadzi do całkowitego balansu zarówno w ciele jak i w umyśle. Na poziomie fizycznym oznacza to równowagę między siłą i elastycznością, między wysiłkiem i bezwysiłkowością. Konsekwencją tego jest wewnętrzna transformacja. Dzięki skupieniu na oddechu hatha joga pomaga zatrzymać fluktuacje umysłu, poczuć chwilę obecną – być w pełni tu i tam, w tym i w tamtym (duchowym) świecie. Warto pamiętać, że hatha joga zawiera nie tylko pozycje wojowników, ale także trening ciosów i uderzeń służących do ataku oraz obrony, co jednak bardzo rzadko na Zachodzie jest ćwiczone, a często zupełnie pomijane i ignorowane! Przykładem serii ćwiczeń o bojowym przeznaczeniu jest Ćandra Namaskara - Pozdrowienie Księżyca, które jest typową 15-to elementową formą podstaw sztuki walki, podobną w duchu do daiqi (tai chi) lub qigong (chi kung).

W jaki sposób działa terapia jogą? 

W pierwszej kolejności ćwiczenia zdrowotne jogi uruchamiają naturalne zdolności organizmu człowieka do samoleczenia, autoregulacji i kompensacji. Dzieje się to poprzez wpływ na narządy wewnętrzne i układy, w tym na najważniejszy – układ nerwowy. Dzięki temu zaburzone funkcje organizmu są regulowane, a następnie w wyniku regularnych ćwiczeń utrzymywane na optymalnym poziomie. Joga generalnie zakłada, że każdy człowiek bierze odpowiedzialność za siebie samego, w tym za swój stan zdrowia i dostarcza narzędzi do modyfikacji funkcji ciała. Tak więc, pacjent w gruncie rzeczy jest sam dla siebie terapeutą, oczywiście pod fachowym kierunkiem doświadczonego nauczyciela, który prowadzi go od początku do końca etapu leczenia. Jeśli jesteś osobą zdrową możesz oczekiwać wszystkiego, czego oczekuje się od dobrej ogólnej profilaktyki zdrowotnej - a ćwiczenia jogi zastępują wszystkie formy ruchu i doskonale sprawdzają się w prewencji większości chorób, szczególnie cywilizacyjnych. Jeśli cierpisz na jakieś schorzenie, zespoły zaburzeń czy przewlekłe choroby, efekty lecznicze uzależnione są od rodzaju schorzenia, stopnia jego zaawansowania, twojego wieku, schorzeń towarzyszących i innych czynników. Jednak poprawa jakości życia jest tym, co w "najgorszym" wypadku czeka ciebie przy systematycznych i uważnych ćwiczeniach. Jeśli ćwiczy się odpowiednio często, a są sytuacje, że trzeba to robić codziennie, tak jak przyjmuje się leki, i odpowiednio dokładnie wykonuje techniki, to czas oczekiwania na efekty nie jest zbyt długi. Trzeba też pamiętać, że są choroby nieuleczalne, a przykładowo, odcięta noga nie odrośnie, chociaż można się nauczyć żyć sprawniej z jedną.

Co zaleca system jogicznego odżywiania? 

Zaleca nieprzejadanie się, okresowe posty oczyszczające przez okres jeden, trzy lub siedem dni. Ogólnie jarskie, wegetariańskie odżywianie z możliwością spożywania produktów mlecznych, w tym bardzo zalecanego masła klarowanego. Można spożywać miód oraz jajka. Jogiczna dieta z powodu zasady ahinsy, niekrzywdzenia i niezabijania żywych, oddychających stworzeń, zaleca wykluczyć z pożywienia istoty oddychające i czujące, które są na bliższych człowiekowi stopniach ewolucji świadomości. Zatem w pierwszej kolejności przestajemy spożywać to, co pochodzi z uboju (zabicia) ssaków jako najwyżej rozwiniętych zwierząt, potem odstawiamy stopniowo ptactwo, ryby, gady i płazy uwalniając się od zabijania dla pokarmu w królestwie zwierząt. Nie ma problemu z wykorzystywaniem tego, co zwierzęta produkują, jak miód, mleko czy wełna. Ryszi Swatmarama zaleca przykładowo do spożywania produkty z pszenicy, ryżu, jęczmienia, mleka, w tym masło ghi, ogórki, zielone rośliny strączkowe, suszony imbir, miód i dobrą wodę. Jogin powinien spożywać pokarm naturalnie słodki i gęsty, wymieszany z mlekiem, pożywny i przyjemny dla podniebienia. Pokarmy ciężkostrawne, zbyt kwaśne czy słone, wielokrotnie odgrzewane, przyprawione roślinami lub grzybami halucynogennymi są niewskazane i należy ich unikać w codziennym odżywianiu. Jogini nie spożywają też alkoholu unikając pijackich imprez. Joga nie podchodzi fanatycznie do kwestii odżywiania, a w wypadkach braku możliwości zdobycia pokarmu innego niż z uboju zezwala na ratowanie życia poprzez upolowanie i przyrządzenie jakiegoś zwierzęcia, w miarę możliwości o jak najmniej rozwiniętej świadomości. Lepiej zatem z punktu ahimsy zjeść żabkę, rybkę, mrówki lub ślimaka niż zająca, wieprza, słonia czy barana...

Czy instruktorzy, nauczyciele jogi mogą zarabiać na tym rodzaju duchowości jaką jest joga? 

Początkującym instruktorom radzi się zwykle prowadzić zajęcia jako działalność charytatywną, jednak we współczesnym świecie często są koszta własne, wynajmu sali czy noclegów i wyżywienia uczestników na obozie. Bardzo łatwo rozdzielić te dwie sprawy, konieczne składki na noclegi i wyżywienie oraz dakszina (datki, składki) dla prowadzących. Zaawansowani instruktorzy, którzy głównie zajmują się prowadzeniem tylu zajęć jogi, że na inny sposób utrzymania się nie mieliby już czasu jak najbardziej mają prawo do pobierania opłat za nauczanie jogi. Tradycjonalni mistrzowie preferują dakszinę, system zbierania składek i datków na rzecz mistrza oraz pełnoczasowych nauczycieli jogi. Wielu tradycyjnych mistrzów jogi w historii nauczało jogi przyjmując wyłącznie datki, zarówno w postaci jedzenia czy ubrania jak i środków płatniczych. Znani jednak są też tacy mistrzowie, którzy uczyli prawie wyłącznie hojnych sponsorów aśramu wychodząc z założenia, że jak ktoś nie chce pracować i dawać datki na pracę mistrza jogi, to nie chce żeby joga istniała, zatem lepiej go nie nauczać. Dawne prawo wedyjskie zabrania władcom pobierania podatków od nauczania jogi, medytacji, głoszenia dharmy etc, lub czasem lokalnie zezwalało na pobieranie niewielkiego podatku rzędu 2 procent dochodu, zatem wszelkie kwestie w tej materii należy rozwiązywać z pomocą dobrych doradców podatkowych w danym kraju, aby wszystko było zgodnie z dharmą. W Polsce, USA i większości krajów Europy, najlepiej prowadzić szkołę jogi jako zarejestrowany związek wyznaniowy, gdyż wtedy wszelkie opłaty podatkowe są najmniejsze, chociaż może nie wszystkim instruktorom taki system umysłowo odpowiada. W niektórych krajach jogini założyli specjalnie orientalne związek wyznaniowy, który rejestruje instruktorów jogi różnych szkół i systemów nauczania jogi jako kapłanów wedyjskich, co rozwiązuje wszystkie problemy formalno-prawne. Najgorszy rodzaj prowadzenia zajęć jogi to system działalności gospodarczo-biznesowej, gdyż jest najbardziej niezgodny z prawami dharmy, które generalnie wskazują na liczne możliwe wynaturzenia osób tak nauczających jogi.

Jestem katolikiem, czy joga nie jest inną religią? 

Joga nie jest religią w sensie rozumienia i definiowania religii na Zachodzie. Joga pochodzi jednak z pradawnej kultury wedyjskiej duchowości i jako taka ma wiele elementów związanych z sanatana dharmą, odwieczną ścieżką prawości. Joga pochodzi z kręgu kultury wschodu i niektóre osoby błędnie utożsamiają jogę z religiami z tego obszaru, ale trzeba pamiętać, że joga praktykowana jest przez religie dharmiczne ze Wschodu, takie jak braminizm, buddyzm, hinduizm czy sikhizm. Jeśli dana szkoła jogi ma nauczycieli czy mistrzów wyznających jakąś religię wschodnią to trudno będzie im nie zahaczać o doktryny czy praktyki specyficzne dla tych religii. Uprawianie jogi jednak to samodoskonalenie się przez wykonywanie ćwiczeń typowych dla jogi, podobnie jak uprawianie sztuk walk wschodu jest samodoskonaleniem się przez ćwiczenie technik walki wręcz, a nie religii którą mogą wyznawać konkretni mistrzowie. Joga zawiera elementy wschodniej kultury i filozofii, a nawet sama w Indii uważana jest za system filozoficzny, jeden z sześciu głównych, ale nie odnosi się do sfery wyznaniowej adeptów w rozumieniu zachodnim. Uprawianie jogi nie jest w konflikcie z wiarą chrześcijańską, chociaż jak się ktoś uprze, może się zawsze i ze wszystkim skonfliktować. Jogini skupiali się na tym co wychodzi poza i ponad ciasne systemy wierzeń religijnych, na tym co służy rozwojowi ciała, umysłu i duszy. Od wieków popularna na Wschodzie na temat jogi opinia głosi, że jeśli jakaś religia wydaje się być sprzeczna z jogą, jest to religia upadła, sekciarska i szkodliwa dla człowieka, religia w której nie ma zbawienia, Boga, duchowości, ani żadnego pożytku z jej kultywowania. Dotyczy to nie tylko odłamów judaizmu, chrześcijaństwa czy islamu ale także wielu orientalnych sekt religijnych, które w swej historii zabraniały ćwiczenia jogi. Religia wskazując wyższe, duchowe cele w rozwoju człowieka nie może zakazywać praktykowania środków które tym celom służą, a joga to kompletny zbiór praktyk i ćwiczeń ku realizacji wyższych celów służących, zatem jakiś system wierzeń uważający się za religię, a zakazujący ćwiczenia jogi de facto nie jest religią, a szkodliwą i niebezpieczną sektą, której jedynym celem jest więzienie dusz i umysłów swoich naiwnych wyznawców. W takim wypadku najlepiej skorzystać z profesjonalnej psychologicznej terapii wyjścia z toksycznej sekty udającej religię, a potem zacząć już spokojnie i bez nerwicy eklezjogennej praktykować jogę!

Czy oprócz jogi mogę uprawiać bieganie lub podnoszenie ciężarów? 

Jeśli tylko masz czas i ochotę na więcej aktywności służących zdrowiu, nie ma żadnych przeciwwskazań. Warto także pamiętać, że w jodze są elementy treningu siłowego, a także poważny trening jogi zaleca długie spacery, wspinaczki górskie, pływanie (plavini) oraz bieganie, szczególnie na długich dystansach.

Paramahansa Lalitamohan G.K.