Joga i tantra - klasyfikacja emocji

Sześć emocji jako korzenie uwarunkowań

Wiele osób myśli, że wszystkie ludzkie zachowania mają swój korzeń w lęku, a ludzie uwarunkowani są lękowo. Pewna liczba osób tak ma, ale projektowanie tego pomysłu psychologów na wszystkich jest totalnym błędem. Od dawien dawna bowiem wiadomo, że korzenie emocjonalnych reakcji ludzi składają się z sześciu głównych, silnych emocji wyrażonych relacjami, proporcjami wzajemnych stosunków. Wschodni opis sześciu światów samsary opiera się na tych sześciu emocjach. Sześć emocji opisuje korzenie kamaśarira czyli tzw. ciała emocjonalnego, astralnego. 

Mamy zatem trzy kategorie emocji spolaryzowane na dwa typy reakcji emocjonalnych w każdej kategorii. 

* Emocje ku wyższemu - kiedy obiekt do którego są skierowane jest od nas wyżej...

* Emocje ku równemu - kiedy obiekt do którego są skierowane jest z nami na tym samym poziomie...

* Emocje ku niższemu - kiedy obiekt do którego emocje są skierowane jest od nas niżej...

Emocje ku wyższemu mają typologicznie dwie postaci:

** Jasną w postaci szacunku, czci, wielbienia, uległości, poddania, ubóstwienia i podobnych

** Ciemną w postaci bojaźni, lęku, obawy, strachu, fobii, przerażenia, paniki, ucieczki i podobnych

Emocje ku równemu dają dwa typy reakcji emocjonalnej: 

** Jasną w postaci sympatii, życzliwości, przyjaźni, przywiązania, miłości, kochania i podobnych

** Ciemną w postaci nienawiści, niechęci, awersji, antypatii, zazdrości, zawiści i podobnych

Emocje ku niższemu także mają typologicznie dwa biegunowe przejawy: 

** Jasną w postaci litości, politowania, miłosierdzia, współczucia, zmiłowania, ulitowania, dobroczynności i podobnych

** Ciemną w postaci wyniosłości, pogardzania, szyderstwo, wzgardy, obrzydzenia, wstrętu, pychy, dumy i podobnych 

Rycina: Trzy pary sąsiednich wierzchołków pokazują trzy pary biegunowych emocji

Każde dwa typy emocji w kategorii są energiami biegunowo przeciwnymi i się wzajemnie równoważą. W psychologii duchowej (pratyahara) zawsze poleca się równoważenie lęków i innych emocji panicznych z pomocą kultywowania, wzbudzania czci i uwielbienia do tych, którzy są wyżej. Wzbudzanie emocji bojaźni służy znowu do tonizowania nadmiaru uwielbienia i poddaństwa wobec tego co wyższe... Zrównoważenie jest potrzebne dla rozwoju duchowego, a oprócz zrównoważenia wysubtelnienie każdego typu emocji. 

O tym, że miłość i nienawiść to ta sama kategoria materiału emocjonalnego, tyle, że z przeciwnym biegunowo znakiem zwykle najłatwiej jest zrozumieć. Kiedy pozytywny ładunek miłości zmienia znak, np. pod wpływem zdrady miłosnej, wtedy po sile nienawiści widzimy, jak bardzo osoba kogoś kochała. Emocje ku równemu najczęściej się u ludzi równoważą spontanicznie, kiedy jednego dnia odczuwamy do kogoś sympatię, a następnego dnia antypatię. Jednak kiedy te emocje są silne w swych natężeniach, zaczynają bodaj najsilniej niszczyć fizycznie swego nosiciela, narzędzie, które je wytwarza i dają rozstrój psychiczny lub fizyczny, a w efekcie liczne choroby. Zrównoważenie emocji i ich wysubtelnianie jest w tej kategorii bardzo ważną pracą. 

Uczucia pyszałkowatości, dumnego nadęcia czy pogardzania i podobne od tysiącleci mędrcy polecają równoważyć z pomocą współczucia i miłosierdzia. Zbytnią litościwość i nadmiar współczucia równoważy się wzbudzaniem dumy. Mistrzowie duchowi znają się perfekcyjnie na tej alchemii emocjonalnej, a instrukcji udzielają indywidualnie zależnie od stanu ucznia i rodzaju wad jego emocjonalnej (astralnej) natury. 

Ludzie są zwykle uwarunkowani najbardziej jednym z sześciu rodzajów emocji, z których opisem trzeba się dokładniej zapoznać, aby móc w tej materii doradzać. Bywają ludzie jeszcze nie rozwinięci emocjonalnie, u których brak jednego z typów emocji czy nawet całej kategorii. Można takie osoby czasem znaleźć jako uszkodzone, astralnie uszkodzone, chociażby poprzez mechanizmy tłumienia i wypierania emocji. Wszystkie emocje są dobre i zdrowe, jeśli umiemy w nie świadomie wchodzić i w odpowiednim momencie bezpiecznie rozładować nie robiąc innym ani sobie z ich pomocą krzywdy. Jest wiele sposobów bezpiecznego rozładowywania nadmiarowych emocji, jest wiele sposobów równoważenia i wysubtelniania emocji. 

Tantryczna oraz taoistyczna alchemia emocji nazywa sześć emocji także terminem sześciu eliksirów. Kabała całą tę naukę o emocjach wyraża znakiem Gwiazdy Dawida mającej sześć promieni. Pary tych promieni z różnych trójkątów gwiazdy pokazują bieguny emocji. Laya Yoga i Tantra także posiada symbol tej gwiazdy, zarówno w sercu, jak i w symbolice drugiego lotosu, Swadhisztany o sześciu płatkach czy Manasa-Ćakry w systemie Adżna w głowie. 

Sygnalizuję tutaj tylko temat, aby pokazać, jak bardzo życie jednym typem emocji jest wypaczeniem tak człowieczeństwa jak i boskości. Jak ktoś wszystko lękiem sobie tłumaczy i we wszystkich lęk widzi, musi być sam lękiem zdominowany i od przeżywania lęku uzależniony. Tymczasem, to tylko jedna z sześciu zasadniczych możliwości. Trzeba nie tylko żyć sobą i swoimi ograniczonymi doznaniami, ale trzeba też zauważać innych, zrozumieć ich, ale i czerpać z bogactwa wiedzy mędrców, którzy byli przed nami. 

Emocje w duchowości doskonalimy, wzbudzamy jak potrzeba i wygaszamy jak to koniecznie. Pozwalamu im trwać jak się pojawią aż do wyczerpania, ale możemy wzbudzać i podkręcać jak potrzeba. Emocje sublimujemy, generalnie metodą siedmiu progów coraz większzej subtelności, tak, że po każdym progu ich natężenia i reakcje mają wyższą częstotliwość, od zgrubnych do ledwie zauważalnych. Czysta natura duchowa ma wszystkie te emocje, ale ich fale są bardzo delikatne, tak, że ci z grubymi emocjami mogą odczuwać brak łączności emocjonalnej z tymi, co mają emocje wysubtelnione i mocno zbalansowane w obrębie kategorii. 

Istnieją jeszcze reakcje emocjonalne pierwotne, także dwubiegunowe, ukazujące się jako pochodzące wprost z sił biegunowych, ale ciała witalnego czy energetycznego (eterycznego), z powłoki lingaśarira. Mamy tutaj w jednym biegunie radość, przyjemność i ogólnie dobry nastrój witalny, a w drugim biegunie smutek, przykrość, przygnębienie i ogólnie zły nastrój. Oba te stany psychologia zalicza zwykle do emocji, ale psychologia duchowa przypomina, że pochodzą one z innego źródła, z innej powłoki wewnętrznej człowieka, a nie jak sześć emocji z planu kamaśarira czy jak kto woli nie z ciała astralnego i jego subświatów. 

Wiedza o emocjach jest częścią tak jogi tantrycznej jak i taoizmu czy mistyki henochiańskiej w kabale, jest praktykowana przez sufich, chociaż często dopiero po pewnym utwierdzeniu poszukiwaczy na ścieżce duchowej, czyli jak to się mówi po latach terminowania u mistrzów duchowych. 

Tematykę można zgłębiać na dłuższych zajęciach tantrycznej jogi, sufizmu lub psychologii duchowej.