Roberto Assagioli - Twórca psychosyntezy

Roberto Assagioli - życie i działalność twórcy szkoły psychosyntezy

Roberto Assagioli urodził się 27 luty 1888, zmarły  23 sierpnia 1974 - znamienity psychiatra i psychoterapeuta, twórca specyficznego systemu o nazwie psychosynteza, zaliczanego do szkoły psychologii transpersonalnej i psychoterapii, będącej pomostem między psychologią klasyczną a transpersonalną. Psychosynteza opiera się na psychoanalizie i psychoterapii, ale wnosi dużo więcej, w tym psychologię religii i psychologię duchową. Psychosynteza inspiruje się psychoanalizą i psychoterapią sama będąc ich inspiracyjnym rozwinięciem. 

O czym rzadko się w Polsce wspomina, Roberto Assagioli studiował intensywnie teozofię oraz filozofię wschodnią, w tym filozofię sankhji, wedanty i jogi, skąd nauczył się i intensywnie propagował medytację refleksyjną, receptywną i twórczą. Inspirował się dwoma wielkimi joginami, Swami Wiwekanandą oraz Śri Aurobindo, a potem jeszcze Paramahansą Joganandą. Wniósł wielki wkład do grup i środowisk Przedwiecznej Mądrości (Ageless Wisdom, Perennial Philosophy). Zorganizował i rozpowszechnił w oparciu o nauki i ideały nauczane przez Alicję Bailey dwie grupy praktyk medytacyjnych: Grupę Medytacji Twórczych (The Group for Creative Meditation) oraz Medytacyjną Grupę Nowego Wieku (The Meditation Group for the New Age). Roberto Assagioli jest również współzałożycielem Szkoły Studiów Ezoterycznych (The School for Esoteric Studies) służącej przekazywaniu zaawansowanych nauk Alicji Bailey. 

Dzieciństwo i młodość Assagioli 

Roberto Assagioli urodził się w Wenecji 27 lutego 1888 roku, a jego prawdziwe nazwisko brzmiało Roberto Marco Grego. Gdy miał zaledwie dwa lata stracił ojca, a jego matka poślubiła doktora Emanuele Todesco Assagioli, który usynowił Roberto nadając mu swoje nazwisko. Roberto Assagioli uzyskał klasyczną edukację: 5 lat greki, 8 lat łaciny i naukę innych języków. 

W domu rodzinnym posługiwano się angielskim, włoskim i francuskim, stąd znał te języki bardzo dobrze. Zaczął też poznawać niemiecki w wieku lat 8, a rosyjski i sanskryt na Uniwersytecie we Florencji, gdzie także zainteresowała go wschodnia medytacja i filozofia jogi, w tym popularne wówczas nauki Swami Wiwekanandy. Jako Włoch, znał dobrze twórczość Dante Alighieri, a szczególnie Boską komedię, która wywarła na nim szczególne wrażenie, podobnie jak nauki Pitagorasa i Platona, których wpływy można potem znaleźć w psychosyntezie i jej podejściu terapeutycznym. Rodzina żyła w Wenecji, aż do pójścia na studia medyczne we Florencji w 1904 roku. Rodzice w trakcie dzieciństwa zabierali Roberto Assagioli w liczne podróże po Europie oraz Rosji, a także na Wschód. Dzięki temu mógł poznać wiele kultur i sposobów życia, które stały się znaczące dla kształtowania się przyszłych jego poglądów na świat i człowieka. Stał się także entuzjastą wspinaczek wysokogórskich, które zaowocowały jako drogowskaz w psychosyntezie. 

Mając zaledwie 15 lat Roberto Assagioli napisał pierwszy artykuł, zamieszczony w Giornale di Venezia. W Wenecji Roberto zaczął studiować medycynę w Istituto di Studi Superiori (ISS). Zarówno Wenecja jak i Florencja były w tym czasie miejscem licznych zgromadzeń artystów i intelektualistów, podobnie jak bogatym źródłem kultury, sztuki i architektury, jak i muzyki, stworzonej przez epoki, oraz myśli humanistycznej i religijnej, co wpływało istotnie na wzrastanie w tej atmosferze młodego Roberto Assagioli i zaowocowało zamiłowaniem do muzyki, sztuki i piękna natury. Znalazło to później swoją syntezę w jego poglądach i badaniach nad ludzką psychiką oraz jej terapią. Żyjąc we Florencji, młody Assagioli stał się aktywnym członkiem grona intelektualistów we Florencji, mających swoją siedzibę w Reininghaus i współautorem wydawanego przez Giovanniego Papini pisma Leonardo. 

W 1905 roku po przeczytaniu artykułu Freuda "Jokes and their relation to the unconscious", zainspirowany nim młody Assagioli napisał artykuł "Rivista di Psicologia. Applicata alla Pedagogia ed alla Psicopatologia", opublikowany przez G.C. Ferrari w jego czasopiśmie "Conto corrente colla Posta" w Bolonii. Kolejne prace Roberto Assagioli, ukazywały się w 1906 roku jeszcze przed ukończeniem studiów medycznych. Jedną z nich była praca pt. Gli effetti del risoe la loro applicazioni pedagogishe – On the effects of laughter and its relation to education, która później była znana jako "Smiling wisdom" czyli "Uśmiechnięta mądrość". W 1906 roku  Assagioli spotkał Claparede w Genewie, który zaprosił go do współpracy w czasopiśmie Archives de Psychologie. Stał się także współpracownikiem G. Prezzoliniego w La Voce. R. Assagioli redagował jeden z tomów serii Poetae Philosophi et Philosophi Minores, wydany w serii przez Prezzolini, pod patronatem B. Croce. 

W roku 1906, gdy miał skończone lat 18-cie, władał biegle ośmioma językami, w tym natywnym włoskim, angielskim, rosyjskim, francuskim, greckim, łacińskim, niemieckim i sanskryckim. 

Działalność naukowa

Od początku swojej pracy publicystycznej, jak i przez kolejne lata Roberto Assagioli pracował na pograniczu medycyny, edukacji i religii, które stały się potem podstawą psychosyntezy, zawierającej również psychologię religii i psychoterapię religii. W zapiskach z tego okresu można znaleźć informacje, że Roberto Assagioli uczestniczył w międzynarodowych konferencjach na temat historii religii (książka W. Jamesa ukazała się w 1902 roku), podobnie jak na temat moralnej edukacji w Anglii w 1908 roku i jego wkład został opisany w czasopiśmie Scientia. Spotkał tam wielu orientalistów, m.in. Coomarasswamyego. Uczestniczył także w Międzynarodowym Kongresie Filozoficznym, gdzie interesował się podejściem niemieckiego mistyka J.G. Hamanna i amerykańskiego transcendentalisty R. E. Emersona. 

W 1907 roku w czasopiśmie Leonardo zostały wydrukowane kolejne artykuły Assagioli: Per un nuovo umanessimo ariano i Il „Nuovo pensiero” Americano oraz Fantasia in Re interiore. Początek wieku był czasem wielu odkryć oraz badań w różnych dziedzinach wiedzy, filozofii, religii i technologii. Pojawiały się też nowe odniesienia do wschodnich tradycji, w tym do filozofii jogi, i mądrości wielu epok, rozpoczęto ponowne prace nad naturą człowieka, jego nieświadomości, którą starano się badać naukowo (Freud). Pierwszy Międzynarodowy Kongres Psychiatrii w Amsterdamie miał miejsce w 1907 roku. Znaczące osoby z tego okresu, które znalazły oddźwięk w podejściu Riberto Assagioli do rozwoju człowieka to A. Einstein, Fr. Frobel, M. Montessori, R. Steiner, Swami Wiwekananda.

Dorosłe życie Assagioli 

Od początku swego dorosłego życia Assagioli gromadził nieprzeliczone ilości materiałów z różnych dyscyplin i zakresów zainteresowań, które miały swój znaczący wpływ na tworzenie jego późniejszych poglądów i teorii. W tym okresie Roberto Assagioli był identyfikowany z gronem psychoanalityków obok Freuda i Junga, co zostało potwierdzone w listach między tymi ostatnimi. Jung pisał do Freuda w 1909 roku, że „wśród wizytujących go znalazł się młody człowiek, pierwszy Włoch, dr Assagioli ze szkoły psychiatrycznej z Florencji. Jest bardzo inteligentny, oczytany i entuzjastycznie nastawiony i pragnie odwiedzić Freuda w następnym roku” (z listów do Freuda – vide J. Hardy). 

W La Voce w 1909 roku ukazały się dwa artykuły, będące zapowiedzią psychosyntezy: Per una moderna psicagogia oraz La Psicologia della idee-forze ...e la Psicagogia. W lutym 1910 roku ukazał się specjalny numer La Voce, poświęcony problemom seksu, gdzie Assagioli opublikował artykuł: Sigmunt Freud’s Ideas on Sexuality, a następnie swe komentarze w Three Essays on the Theory of Sexuality. Opublikował również rozprawę n.t. Transformazione e sublimazione delle energie sessuali z I Italian Meeting on the Sexual Ouestion. W 1909 roku pojawił się pierwszy jego artykuł w Jahrbuch fur Psychoanalytishe und Psychopathologishe Forschungen na temat psychoanalitycznej aktywności we Włoszech. 

Roberto Assagioli w kolejnych latach stał się wyjątkowo aktywny, prowadząc wiele wykładów oraz dyskusji w Kole Filozofów Italian Philosophical Society, publikując i prezentując swe poglądy w Bolletino della Biblioteca Filosofica. Wystąpienie Assagioli na Międzynarodowym Kongresie w Heidelbergu w 1908 roku zapoczątkowało zainteresowanie jego filozofią życia i zdrowia. Trzy lata później w Bolonii zaprezentował wykład n.t. Subcosciente. Od 1907 roku Assagioli pisał swe tezy do pracy doktorskiej La psicoanalisi, korzystając z doświadczeń Bleulera i Junga. Od 1908 roku będąc uczestnikiem kursów w Monako, zakończył swe psychiatryczne przygotowanie, będąc uczniem Prof. E. Tanzi. Po skończeniu studiów medycznych udał się do Zurichu aby specjalizować się w psychiatrii. Stał się członkiem della Societa Freud w Zurichu. W 1910 roku zakończył pisanie swych tez krytycznych na temat teorii psychoanalizy pt.: Psychoanaliza. Jego celem było stworzenie naukowej psychologii, obejmującej całego człowieka, włączając wolę, radość, mądrość, podobnie jak impulsy i popędy. Chciał, aby psychologia była praktyczna, pozwalająca człowiekowi poznać i zrozumieć jak żyć lepiej, jak żyć w pełni, zgodnie z całym swym bogactwem, które ma w sobie. Środowisko akademickie w 1910 roku zaakceptowało jego tezy. 

Współpracując z Freudem (głównie listownie) i Jungiem, Assagioli wkrótce zorientował się, że wszyscy oni są zainteresowani (włącznie z nim) w stworzeniu naukowego podejścia w psychologii, nazywając się naukowcami. Freud chciał wyraźnie obronić swą teorię, choć Jung był zdania, że może podlegać ona różnym spekulacjom, a Assagioli uważał ją za wstępną, mogącą ulegać zmianie. Już w trakcie pobytu w Klinice Bleulera w Szwajcarii Assagioli zorientował się, że Bleuler jest krytyczny w stosunku do Freuda, co powoli zarysowywało rodzaj schizmy między nimi. Roberto Assagioli był także członkiem International Psychoanalitic Society, jedynym Włochem, spośród 19 członków szwajcarskiej grupy. Jego artykuły ukazywały się wyjątkowo często w ufundowanym przez profesorów Z. Freuda i Bleulera czasopiśmie Jahrbuch fur Psychoanalytishe und Psychopathologishe Forschungen w latach 1909–1910. 

W początku 1909 roku Assagioli opublikował artykuł The psychology of ideas-Forces and Psychagogy w Rivista di Psicologia Applicata (The Applied Psychology Review), gdzie zaprezentował wizję człowieka i psychologii, która (jak to sam określił w 1971 roku) zawierała główne założenia psychosyntezy w zarodku. W ciągu kolejnych lat system rozrastał się i jednocześnie był wyrażany w różnych aspektach jego bogactwa i piękna całości. Dnia 31 marca 1910 roku powstało we Florencji Societa Italiana di Psicologia (S.I.P.), której stał się jednym z pierwszych członków (spośród 53). Na drugim kongresie tego Towarzystwa wygłosił referat: Problemi psicologici della psicoterapia. 

Po powrocie z Zurychu w 1910 roku Roberto Assagioli kontynuował swą praktykę psychiatryczną we Włoszech, jednocześnie rozwijając swoje zrozumienie terapii. Kontakty z Jungiem i Freudem do tego czasu pozwoliły mu na głębsze zastanowienie się nad interakcjami między biologiczną strukturą i emocjonalno/umysłowym podłożem ludzkiej natury i stworzenie praw psychodynamiki. Był to wtedy w medycynie czas, gdy świat medycyny oficjalnej był daleki od włączenia (uznania) jakiegokolwiek widzenia psychosomatycznego choroby. 

W 1911 roku Roberto Assagioli prezentował swe podejście do nieświadomości na Międzynarodowym Kongresie Filozoficznym (International Congress of Philosophy) w Bolonii. W styczniu 1912 roku ufundował dwumiesięcznik Psiche. Rivista di studi psicologici, ukazujący się przez cztery lata. W drugim numerze ukazał się artykuł Freuda, pierwszy raz po włosku, przetłumaczony przez Assagiolego i autoryzowany przez autora Il metodo psicoanalitico oraz komentarze Assagiolego. Między 1912 a 1915 rokiem Assagioli opublikował liczne artykuły w Psiche. W 1913 roku pod przewodnictwem Assagiolego powstało Il Circolo di studi psicologici we Florencji, które stało się bardziej otwarte niż S.I.P. 

W czasie I wojny światowej Roberto Assagioli był lekarzem wojskowym. W okresie między wojnami mieszkał w Rzymie. W tym czasie stworzył krąg osób badających duchowy aspekt życia. W 1920 (1922 r.) Roberto Assagioli poślubił Nelle Ciappetti, a w 1923 roku urodził im się syn Ilario. Małżeństwo Assagiolego trwało 40 lat. 

Rok 1926 stał się znaczącym dla Roberto Assagioli poprzez ufundowanie w Rzymie l’Istituto di Cultura e terapia Psichica ( the Institute of Psychic Culture and Therapy), odnoszący się do jego wcześniejszych prac na temat psychagogica, gdzie inauguracyjny wykład Assagioli poświęcił woli: Come si educa la volonta’. Instytut bazował na indywidualnej terapii zgodnie z psychosyntezą oraz na wprowadzaniu jej do edukacji. Miał za cel rozwijanie, stosowanie i uczenie różnych technik psychoterapii oraz treningów psychologicznych, zarówno pozwalających pacjentom osiągnąć wewnętrzną psychosyntezę, jak i stosowanych na polu edukacji dla studentów. 

W 1927 roku Instytut opublikował A New Method of Treatment – Psychosynthesis w języku angielskim. Wstępny artykuł na ten temat zawierał wszelkie możliwości zastosowania psychosyntezy w terapii, od konkretnych chorób poczynając (w tym uzależnień), poprzez pogorszenie nastroju, poszukiwanie sensu życia, pobudzenie pamięci, kontrola nad emocjami i zachowaniami, a kończąc na tych, którym zależy na lepszym wychowaniu i edukacji dzieci i wychowanków. Prowadzone były także kursy coroczne, noszące np. tytuł The energies latent in us and their use in education and medicine, umożliwiające pracę z transformacją energii psychicznej w kierunku harmonijnej syntezy wewnętrznej. Zainteresowania relacjami umysłu, ciała i duszy i zastosowania tego w edukacji są kontynuowane do dnia dzisiejszego we wszystkich centrach psychosyntezy we Włoszech. W 1933 roku zmieniono nazwę na Istituto di Psicosintesi. Powstały tam po raz pierwszy kursy korespondencyjne dla indywidualnych osób (1936 rok). W latach 1920–1930 Assagioli był w kontakcie z C.G. Jungiem, H. Keyserlingiem i M. Buberem, z którym łączyły go bliskie więzi. Jego zainteresowania dotyczyły indywidualnej terapii i edukacji jak i szerokiego zainteresowania społeczną sytuacją na świecie. W tym czasie (1922–1943) Włochy były pod silnymi wpływami faszystowskiego dyktatora Mussoliniego. 

W latach 30-tych XX wieku Roberto Assagioli opublikował dwa artykuły, będące potem pierwszymi rozdziałami jego książki Psychosynthesis. Ukazały się one w prestiżowym kwartalniku The Hibbert Journal w języku angielskim. Na przełomie lat 1933–1934 ukazał się kolejny artykuł Dynamic psychology and psychosynthesis, gdzie porównywał Junga, Janet, Freuda, Adlera. Był zainteresowany pracami W. Jamesa, E. Underhill, H. Keyserlinga i jego syntezą wschodnich i zachodnich filozofii. W tym artykule po raz pierwszy ukazał się diagram „jaja” – obraz natury człowieka, który do dnia dzisiejszego jest podstawowym schematem w psychosyntezie. Diagram ten ukazuje jasno połączenie nieświadomości z realizacją transpersonalnego Ja – podstawową zasadę pracy w psychosyntezie, w podobny sposob zresztą od tysiącleci przekazywaną w filozofii jogi. Poszerza analizę indywidualną do społecznej syntezy: od pojedynczej komórki do indywidualnej osoby, rodziny i grupy, grup społecznych, narodów aż do stworzenia całej „ludzkiej rodziny”. 

W 1934 roku Roberto Assagioli przebywał na Konferencji w Ameryce, gdzie prezentował swe poglądy na temat psychosyntezy i psychoanalizy. Kolejną podróż do Ameryki odbył w 1937 roku. W latach 1937–1938 pojawił się w Hibbert Journal artykuł: Spiritual development and its attendant maladies, w którym Roberto Assagioli zaprezentował rozwój indywidualnego człowieka w poszukiwaniu sensu i duchowego wzrostu, podobnie jak problemy związane z tym procesem np. „ciemna noc duszy”, jak i potencjalną wizję zwycięstwa, mając w pamięci Boską komedię Dantego. Na każdym etapie tej „podróży” mogą zaistnieć problemy jak i możliwości skutecznej terapii. Tego rodzaju podróż jest wewnętrzną potrzebą każdego dla poszukiwania indywidualnego sensu, nawet i poprzez cierpienie. Artykuł ten jest rozdziałem książki Psychosynthesis i nosi tytuł Self-realization and psychological disturbances. W roku 1938, na skutek podejrzeń faszystowskich organizacji reżimu Mussoliniego o działalność pacyfistyczną na skalę międzynarodową Istituto di Psicosintesi został zamknięty. W tym czasie Freud był także naciskany, aby opuścić Wiedeń. Wszystkie towarzystwa psychoanalityczne zostały zamknięte, gdyż faszyści i naziści nie chcieli być ani badani ani diagnozowani, ani leczeni ze swoich paranoicznych zaburzeń, urojeń, obsesji i manii. 

W 1940 roku Roberto Assagioli został aresztowany za swe pokojowe poglądy. W więzieniu napisał książkę, wyrażając w niej swe duchowe refleksje pt. Liberta in prigione, nigdy nie opublikowaną. Syn Assagiolego Ilario zmarł w 1951 roku na gruźlicę kości oraz wskutek cierpienia spowodowanego pobytem w nazistowskim więzieniu i ich ucieczki z niego. Napisał wiersze zatytułowane Diario Spirituale. Po II wojnie światowej – począwszy od 1946 roku psychosynteza stała się bardziej znana w świecie (we Włoszech, Francji, Szwajcarii, Anglii i Ameryce) i to zarówno poprzez międzynarodowe konferencje jak i artykuły publikowane w czasopismach po latach 50-tych XX wieku w wielu językach. Istituto di Psicosintesi reaktywował swoją pracę od 1957 roku, tym razem we Florencji, tworząc ośrodki w Rzymie i Bolonii. Od tego czasu powstało wiele centrów w samych Włoszech i na świecie, m.in. Villeneuve (Szwajcaria – 1958, Wiedeń, 1961, Londyn 1964 i 66, Rzym 1967 i wiele innych w dalszych latach). W 1957 roku (1958) powstała Psychosynthesis Research Foundation w Delaware, a następnie przeniosła się do Nowego Jorku. 

W latach 1959–1960 odbyły się konferencje na temat psychosyntezy w Paryżu i Londynie, w których Roberto Assagioli wziął czynny udział. W 1960 roku powstało Greek Centre for Psychosynthesis i prace Assagiolego zostały przetłumaczone na język grecki. W tym samym roku w Szwajcarii odbyła się konferencja międzynarodowa na temat psychosyntezy z udziałem przedstawicieli dziewięciu krajów. W 1961 roku w Wiedniu odbyła się V International Conference of Psychotherapy, gdzie Roberto Assagioli wystąpił z wykładem Psychosynthesis and existential psychotherapy, jak również prowadził sesję na temat psychoanalizy. Ta część znalazła się potem w książce Psychosynthesis. 

Jako „mózg” Istituto di Psicosintesi działalność Assagiolego od 1961 roku dotyczyła pięciu różnych sfer: 

1. indywidualna kultura i działalność człowieka w wielu dziedzinach 

2. psychoterapia: jako treningi dla lekarzy i terapeutów 

3. edukacja: dla rodziców i nauczycieli 

4. relacje międzyludzkie, szczególnie dotyczące par małżeńskich, dzieci i rodziców, nauczycieli i uczniów, terapeutów i pacjentów 

5. grupowe i społeczne relacje: szczególnie między indywidualnościami i grupą, między grupami, mając na uwadze całość ludzkości. 

Roberto Assagioli był szczególnie zdeterminowany stanem świata podobnie jak istnieniem w nim jednostki oraz relacjami między jednostkami, grupami oraz światem. W swej książce "The Act of Will” zaproponował ogólnoświatową akcję dobrej woli dla całej ludzkości "The Will Project": ogólny plan budowania pokoju na świecie dla indywidualnych jednostek i grup oraz naukowych badań woli, dla rozwiązania wielu ludzkich problemów i to zarówno jednostkowych jak i kryzysów w skali świata. Celem tego projektu było użycie woli dla zmiany ludzkich postaw i to zarówno indywidualnych jak i zbiorowych dla wykreowania Dobrej Woli w aspekcie pokoju, zgodnie z preambułą konstytucji UNESCO: „ponieważ wojny rozpoczynają się w umysłach ludzi, to w umysłach ludzi powinien być stworzony pokój”. 

W latach 60-tych XX wieku Roberto Assagioli poznał Fromma, C. Rogersa i A.H. Maslowa. Od tego czasu zaczął pojawiać się na polu międzynarodowym, a jego praca znalazła wielkie uznanie. Stał się członkiem Board of Editors The Journal of Transpersonal Psychology wraz z V. Frankem, A. Maslowem, I. Progoff, St. Grofem i wielu naukowcami z licznych ośrodków uniwersyteckich na świecie. W połowie lat 60-tych XX wieku odbyło się wiele konferencji dotyczących edukacji i problemów młodzieży i wiele instytutów psychosyntezy wzięło w nich udział, m.in. Roberto Assagioli. Powstały centra psychosyntezy w Indiach, Japonii i Argentynie. Assagioli często bywał w Anglii, zarówno na konferencjach, jak i inspirując powstanie w latach 1964–1965 Psychosynthesis in Education, An Association for Personal and Spiritual Integration w Londynie, utworzone przez W. F. Robertsona, dedykowane nauczaniu psychosyntezy. International Conventions on Psychosynthesis miało miejsce w Villeneuve niedaleko Montreux w Szwajcarii w 1960 i 1961 roku, a w 1967 roku w Rzymie. 

Inne centra psychosyntezy powstały w latach 1960–1970 w Padwie, podobnie jak w Ameryce: Kalifornii, Vermont, Kentucky, Bostonie, następnie w Holandii, Kanadzie i Meksyku, a także w 1966 w Argentynie – w Buenos Aires (J. Aleandri M.D. – Association Argentina de Psicosintesis, a w 1968 Instituto de Biopsicosintesis), oraz w 1965 Indian Institute of Psychosynthesis w Moradabadzie przez Prof. J.P. Atreya, niemniej według koncepcji Assagiolego nie są one zależne od żadnego centralnego ośrodka, stąd koncepcje Assagiolego ulegają różnym modyfikacjom, zależnie od kraju i osoby wiodącej. W organizacji, podobnie jak w teorii Roberto Assagioli odrzucał narzucanie czegokolwiek lub wymuszanie przyjęcia gotowej struktury. 

W jednym z numerów The New Yorker M. H. Murphy z Essalen Institute w Kalifornii opisał spotkanie z R. Assagiolim w Rzymie. Uważał go za bliskiego w duchu z Maslowem, humanistyczną psychologią psychologia humanistyczna, jak również w myśleniu z Aurobindo czy Wiwekanandą. To co Aurobindo nazywa jogą integralną, Maslow "samo-aktualizacją", F. Perls "organismic"- integralnością, Assagioli nazywa psychosyntezą”. Według Murphiego każdy z nich wyraża podobną ideę, która jest naturalną tendencję do ewolucji, zakwitnięcia, przenika zarówno kosmos, jak i człowieka, a naszym celem jako ludzi jest wyjście temu naprzeciw i stanie się tego świadomym. Jest wiele aspektów ludzkiej psyche a psychosynteza wychodzi temu naprzeciw. Murphy uważał Assagiolego za człowieka o wielkiej europejskiej kulturze, za prawdziwego mędrca, jakiego kiedykolwiek spotkał. 

Roberto Assagioli zmarł 23 sierpnia 1974 roku w wieku 86 lat. Pracował wtedy nad swą książką Transpersonal Self, którą zostawił nie zakończoną. Książka została wydana 13 lat po jego śmierci pod tytułem Transpersonal Development (Rozwój Ponadosobowy). The Dimension beyond Psychosynthesis. Roberto Assagioli żył w czasach, jak to określiła J. Hardy – dwóch wielkich rewolucji w psychologii. Z jednej strony pojawiła się psychoanaliza, której stał się prekursorem we Włoszech na początku swej medycznej praktyki i której zastosowanie opisał w swej pracy doktorskiej, podobnie jak publikował w czasopiśmie Jahrbuch wraz z Freudem i Jungiem. Był też członkiem grupy pionierów psychoanalizy zrzeszonej w Zurich Freud Society. Szczególnie zafascynowany był ideą procesów nieświadomych, którą następnie poszerzał, tworząc szereg hipotez, znacznie odbiegając tym samym od psychoanalizy. Drugą z rewolucji stała się humanistyczna i transpersonalna psychologia, w które to dwa nurty włączył się aktywnie od samego ich początku w latach 60-tych, podróżując po świecie, uczestnicząc w wielu konferencjach na te tematy. Szczególnie były mu bliskie hasła całościowego spojrzenia na organizm, rozwój i wzrost potencjału ludzkiego (tutaj istotne są dwa kierunki: wertykalny i horyzontalny), poszerzanie świadomości człowieka, zdrowie, a nie choroba (jak w psychoanalizie), skupienie na realizowaniu wyższych wartości, w tym miłości i radości w codziennym życiu. 

Roberto Assagioli nawiązał w trakcie swego życia liczne kontakty, które owocowały szerokim, wieloaspektowym podejściem w psychosyntezie do natury człowieka. Były to znajomości z następującymi osobami: B. Croce, włoski idealista, rosyjski ezoteryk P.D. Ouspensky, niemiecki filozof H. Keyserling, hinduski poeta R. Tagore, mistyk Sufi Inayat Khan, mistrz Zen D. T. Suzuki, tybetańska badaczka A. D. Neel, wiedeński psycholog V. Frankl, twórca logoterapii oraz używania twórczej wyobraźni R. Desoille czy C. G. Jung, z którym znajomość trwała długie lata. (vide: Transpersonalna psychologia i odniesienia do chrześcijańskich mistyków). Tego rodzaju podejście pozwoliło mu na refleksję i indywidualne doświadczenie w tworzeniu neutralnego podejścia w psychosyntezie, wolnego od narzucania jednej koncepcji religii czy światopoglądu, jak również na spojrzenie od strony nauki: empirii. One stworzyły dwa bieguny odniesień do oglądu rzeczywistości przez Roberto Assagioli: zarówno ezoteryczne (od uniwersalności do szczegółowości) jak i od strony nauk empirycznych (od szczegółów do koncepcji i praw ogólnych). Dzięki temu powstawała przez lata koncepcja psychosyntezy, która włączała zarówno wiarę i intuicję, jak i doświadczenie indywidualne i zbiorowe. W ten sposób dwa przeciwstawne bieguny mogły znaleźć wypośrodkowanie i integrujące podejście oraz miejsce dla wszystkich punktów widzenia (syntezę), jednocześnie pozostając neutralne. Pod koniec swego życia Assagioli był włączony w prace badawcze nad holistycznym podejściem do zdrowia indywidualnego i społecznego – publikując w czasopiśmie Psychoenergetics, wydawanym przez The Human Dimensions Institute.

Duchowość, badania naukowe w psychologii, doświadczenie

Roberto Assagioli był wyjątkowo oczytany. Z jednej strony był zainteresowany duchowymi wglądami jak i naukami wszech czasów. Znalazły one oddźwięk w jego perspektywie widzenia świata i człowieka w kontekście duszy lub self (ja, jaźni), w miarę rozwoju psychosyntezy. Nie było to jednak narzucanie jakiegoś światopoglądu lecz stwarzanie przez Assagiolego możliwości, poprzez ukazywanie właściwych środków do wglądu i osobistej weryfikacji w życiu każdego człowieka. Ta perspektywa (przekraczająca codzienne normalne doświadczenie), nazwana przez Assagiolego duchową czy transpersonalną (nadświadomą) była według niego najbardziej uprawomocnioną do badań na polu psychologii, jak i dostępną wszystkim bez wyjątku, wymagającą jednak osobistego wkładu (własnego doświadczenia). Właśnie dlatego wymaga ona badań naukowych, aby była pod każdym względem przebadana i dostępna dla ludzi pod względem naturalności procesu jak i skutków ubocznych (niepożądanych), wynikających z zaburzenia jej przez niewłaściwe eksplorowanie. 

Akt Woli - Roberto Assagioli

Prace Roberto Assagioli 

Roberto Assagioli wiele pisał, niemniej wszystkie jego prace nie były opublikowane. Część z nich pojawiła się w języku włoskim, inne po angielsku i były lub nie publikowane po włosku; część znowu stała się częścią wydanych książek jeszcze za jego życia. Wiele artykułów wydały różne ośrodki psychosyntezy na świecie i trudno jest w tej chwili ocenić ich ilość. Ponadto niektóre z prac miały być wydane pod nadanym przez Assagiolego tytułem, jednakże nie zostały opublikowane za jego życia, a znalazły się następnie w jego ostatniej książce (pod innym tytułem). Inne prace krążą po ośrodkach jako wewnętrzne, niemniej znane psychosyntetykom na świecie, gdyż znalazły się w ich zbiorach i w ostatnich latach są rozprzestrzeniane wśród nich. Assagioli był bowiem zdania, że powinny być one szeroko dostępne po najmniejszych kosztach. Dlatego też jego uczniowie i kolejne pokolenia starają się upublicznić je szerokiemu gronu następców, nauczycieli psychosyntezy, aby znalazły one jak największy krąg odbiorców. 

Psychosynteza w Polsce pojawiła się z początkiem lat 80-tych XX wieku dzięki kilku instruktorom i nauczycielom jogi i medytacji. W Polsce dopiero od 2004 roku działa naukowy Instytut Psychosyntezy – Centrum Wspierania Zrównoważonego Rozwoju Człowieka, założony przez dr Ewę Białek, zachęconą do studiowania psychosyntezy przez jednego z polskich joginów na przełomie lat 80-tych i 90-tych XX wieku, w Opolu, a która stała się jedną z najbardziej zaangażowanych propagatorek wprowadzającą psychosyntezę do różnych dziedzin nauki (medycyna, psychologia, pedagogika, ekologia, dziennikarstwo, zarządzanie), autorkę ponad 100 publikacji naukowych dotyczących psychosyntezy, w tym materiałów edukacyjnych "edukacji siebie samego" (www.psychosynteza.pl), prowadzącą kursy przygotowujące edukatorów psychosyntezy dla szerokiego jej zastosowania od przedszkola poczynając, przez przygotowanie nauczycieli i "nauczycieli nauczycieli" (nauczycieli akademickich) aż po biznes. 

Bibliografia

1. Assagioli R., La psicologia e l’esistenzia umana (Psychology and Human Existence), the Institute of Psychosynthesis, Florence, 1971

2. Assagioli R., A historical outline of Psychoasynthesis w: Psychosynthesis. A Manual of Principles and Techniques. Aquarian/Thornsons. An Imprint of HarperCollinsPublishers, London, 1993

3. Assagioli R., M.D. Sviluppo Transpersonale, Casa Editrice Astrolabio, Rome, 1988. Kolejne wydania: Crucible 1991, Aquarian Press edition 1993 pod tytułem: Transpersonal Development. The Dimension beyond Psychosynthesis. Aquarian/Thornsons. An Imprint of HarperCollinsPublishers, London, 1991

4. Assagioli R., The New Dimensions of Psychology: The Third and Fourth Forces. Psychoenergetics, vol.3 no.1, spring 1974, Human Dimension Institute, Buffalo, New York

5. Dane zostały zaczerpnięte z różnych źródeł, w tym m.in. z albumu Roberto Assagioli (1888–1988), wydanego przez Centro di Studi di Psicosintesi „R. Assagioli”. Firenze, z materiałów Istituto di Psicosintesi w setną rocznicę urodzin R. Assagiolego.

6. Białek E., edukacja integrująca. Alternatywa czy konieczność? Oficyna Wydawnicza IMPULS, Kraków, 1997

7. Białek E., Psychosynteza w edukacji. Wzrastanie samoświadomości człowieka, ENETEIA. Instytut Psychosyntezy, Warszawa, 2005

8. Białek E., Roberto Assagioli. Lekarz, naukowiec, wizjoner, mistyk, filozof, pedagog, humanista, geniusz (w przygotowaniu)

9. Hardy J., A Psychology with a Soul. Psychosynthesis in Evolutionary Context. ARKANA, London 1987