Qi Gong (Czi Kung) i Prana Joga - ćwiczenia medytacyjno-uzdrawiające
 |
| Ćwiczenie Qigong |
Qi Gong (także Chi Kung, chwym. Czi Kung) to ćwiczenia służące wzmacnianiu zdrowia, witalności, równowagi wewnętrznej i harmonii z rzeczywistością. Rozwijały się w Chinach od wielu tysięcy lat – niektóre szkoły Qi Gongu określają okres swojego powstania na wiele tysięcy lat przed erą chrześcijańską. Znane obecnie na zachodzie chińskie ćwiczenia Tai Chi (tai qi, taiqi, tai chi chuan) również wywodzą się z Gi Gongu. Po prostu w którymś momencie rozwoju postanowiono, by ruchowo-oddechowe ćwiczenia Qi Gong, które przecież bardzo istotnie potrafią wzmacniać ciało fizyczne, zwiększać jego wytrzymałość i sprawność, zastosować także w celach samoobrony. I tak właśnie powstało Tai Chi – warianty Qi Gongu nieco bardziej rozbudowane ruchowo i tak zmodyfikowane, by mogły jednocześnie skutecznie służyć
samoobronie.
Qigong - wymawiany jako tɕʰîkʊ́ŋ; chiń. upr.: 气功; chiń. trad.: 氣功; pinyin: qìgōng; Wade-Giles: ch’i-kung - w Japonii znanym jako Ki-Ko lub Undo - jest zestawem ćwiczeń zdrowotnych starożytnych Chin, rodzajem chińskiej taoistycznej Jogi. Qigong składa się z dwóch słów: Qi, czyli życiowa energia, oraz Gong, czyli perfekcyjne opanowanie czegoś np. perfekcyjne opanowanie sztuk walki to Kung-Fu. Oznacza to mniej więcej "perfekcyjne opanowanie sztuki kontroli energii życiowej" podobnie jak w indyjskiej odmianie Hatha Jogi zwanej Prana Jogą czy Jogą Energii. Technika składa się z odpowiedniej postawy, skupienia umysłu oraz odpowiedniego oddechu. Może być stosowana w celach medycznych, medytacyjnych oraz jako sztuka walki.
Oczywiście duża skuteczność obronna Tai Chi (wym. tai czi) pojawia się po wielu latach ich uprawianie, gdyż zasadniczo ruchy systemu Tai Chi są bardzo miękkie, ale wraz z upływem czasu przepływająca przez ciało fizyczne energia qi (chi, czi) czyni je bardzo mocnym i skutecznym w samoobronie – pomimo rozluźnienia mięśni, a ruchy – choć są ćwiczone w dużym zwolnieniu – praktykujący może zastosować w razie potrzeby z bardzo dużą szybkością. Qi Gong jest zatem bardzo zbliżony do systemu Tai Chi, choć poprzez to, że mniejszą wagę przywiązuje do samoobrony (pojmowanej jako wschodnie sztuki walki), a bardziej skupia się na wzmocnieniu ciała i stworzeniu w nim harmonii – jego sekwencje ruchowe mogą być bardziej proste.
Qigong jest jednym z filarów tradycyjnej medycyny chińskiej podobnie jak Prana i Hatha Jogą związane są z indyjską ajurwedą. Bazuje także na tych samych założeniach jak akupunktura, tzn. ćwiczenia te mają za zadanie sprawić, iż energia qi w meridianach (strumieniach energetycznych znajdujących się wewnątrz ciała) będzie płynęła bez przeszkód, a przez to dotrze bez problemów do każdego zakamarka naszego ciała. Efekt to zdrowe ciało i dobre samopoczucie. O zdrowotnym działaniu ćwiczeń Qigong Chińczycy wiedzieli od tysięcy lat, a sam system wywodzi się z tantrycznych metod pradawnej indyjskiej Jogi, która ma dużo ponad 7 tysięcy lat istnienia za sobą. Teraz z racji pozycji nauki w zachodnim świecie podjęto się badań naukowych nad działaniem qigongu na ludzki organizm. Badania przeprowadzają zarówno naukowcy zachodni, jak i ich chińscy koledzy po fachu, a wszystko wskazuje na dobroczynne walory ćwiczeń.
Qigong (także Chi Kung Taiji) jest skuteczny w zapobieganiu i leczeniu schorzeń kręgosłupa, stawów, więzadeł, mięśni, zmian zwyrodnieniowych, urazów, stanów zapalnych, chorób żołądka, jelit, płuc, serca, nerek oraz takich dolegliwości jak nadciśnienie, bóle głowy, nerwice, alergie, zaburzenia umysłowe i wiele innych. Ponadto Chi Kung wzmacnia układ odpornościowy oraz stymuluje gruczoły wydzielania wewnętrznego. Efektem stymulacji układu hormonalnego jest przyspieszenie procesów zdrowienia, regeneracji komórek, reprodukcji oraz wzrostu. Ćwicząc podnosimy swoją sprawność fizyczną, leczymy zaburzenia i dolegliwości, zwiększamy odporność na choroby i wyciszamy się wewnętrznie. Efekty te ulegają zwielokrotnieniu, jeżeli zastosujemy odpowiednią technikę oddechową np. oddychanie brzuszne.
Oddech stanowi klucz do prawidłowej, skutecznej i przynoszącej satysfakcję praktyki Qigong (Chi Kung). W zestawach Qigong (Chi Kung) stosuje się efektywny i niezwykle korzystny dla zdrowia oddech brzuszny czy wręcz dolnobrzuszny. Oddech brzuszny powoduje rozciąganie płuc w płaszczyźnie pionowej, w związku z czym dolne płaty płuc zostają uruchomione a nagromadzone w nich stare powietrze wymienione na świeże. W efekcie wentylacja staje się bardziej skuteczna, a oddychanie łatwiejsze i przyjemniejsze. Ćwiczenie oddychania brzusznego doprowadza również do odzyskania kontroli nad mięśniami brzucha, poprawienia ich siły i wytrzymałości. Umiejętność "oddychania brzuchem" jest niezbędna w pracy z własnym umysłem, szczególnie w ćwiczeniach uczących skupienia i koncentracji.
Praktykowanie Qigong (Chi Kung Fu, Sztuki Czi) uczy regulacji umysłu, koncentracji oraz odczuwania swojego wnętrza. Poprzez koncentracje nabywa się umiejętność odczuwania własnego ciała i jego potrzeb. Świadomy kontakt z własnym ciałem procentuje głębszym zrozumieniem samego siebie, wyciszeniem i spokojem wewnętrznym. Głęboka koncentracja przeciwdziała negatywnym wpływom zmian otoczenia na nastrój i stan umysłu. Praktykując Qigong (Chi Kung) nabywa się umiejętność odizolowania się od zewnętrznych wpływów, skupienia myśli wyłącznie na wykonywanej czynności. Ponieważ podczas ćwiczeń nasila się i wygładza krążenie Qi, Chi, Prany, mózg zostaje doenergetyzowany, pracuje więc szybciej i sprawniej, efektywniej. Powoduje to poprawę pamięci, wewnętrznego wglądu, wzmacnia intuicję, siłę woli, cierpliwość i wytrwałość. Zwiększają się nasze możliwości - pracujemy wydajniej męczymy się mniej, osiągając lepsze rezultaty, ponieważ jeśli umysł jest stabilny, stajemy się spokojni, gdy jesteśmy spokojni możemy myśleć i ostatecznie osiągnąć swój cel - jak mawiał Konfucjusz.
 |
| Trzy Zbiorniki Dan Tien |
Trzy zbiorniki Dan Tien
Całkowity cel Qi Gongu dobrze oddaje chińska nauka o Trzech Dan Tien – trzech skupiskach energii i świadomości w ciele. Chodzi o to, że w ramach praktyki Qi Gong w ciele gromadzi się więcej życiowej energii i jednocześnie wzmacnia się świadomość niektórych aspektów rzeczywistości:
1) Dolny Dan Tien – mieści się wewnątrz brzucha, jako obszar zwiększonego odczuwania witalnej energii życiowej, na wysokości mniej więcej 2-4 szerokości palców pod pępkiem i jest to jednocześnie punkt ciężkości naszego ciała – wyraża rozwinięcie zdrowia witalności i mocy ciała fizycznego, zakorzenienie w codzienności i wytrzymałość na trudne sytuacje, instynkt przetrwania, związek z opiekuńczą energią ziemi i harmonię ze światem przyrody. W treningu qigong najczęściej wykorzystywane miejsce do koncentracji naszej energii qi. Jest powiązany z naszą cielesnością. Znajduje się w nim tzw. wodna qi, która jest związana ze spokojem, opanowaniem – jeśli działamy, to po przemyśleniu sprawy. W Jodze dolny zbiornik energii nazywany jest Brahma Granthi - Węzłem Stwórczym.
2) Środkowy Dan Tien – mieści się w sercu, ale nie w sercu fizycznym, jako organie leżącym nieco z dołu fizycznego serca, co raczej w sercu energetycznym (czakrze serca) – dokładnie pośrodku klatki piersiowej i mostka – wyraża rozwiniecie miłości, życzliwości i poczucia bezpieczeństwa, wysubtelnienie naszej energii psychicznej do dojrzałej postaci, bardziej zwiększoną i wyrazistą świadomość świata wewnętrznego. Krótko mówiąc wyraża jakby dojrzałość psychologiczną, dojrzałość duszy. Koncentracja na tym zbiorniku pomaga pobudzić pozytywne emocje jak miłość, współczucie. Znajduje się w nim tzw. ognista qi, która jest związana z dynamicznym działaniem, pod wpływem impulsu. W Jodze, środkowy zbiornik znany jest jako Wisznu Granthi - Węzel Ochronny, Podtrzymujący, Spełniający Dążenia.
3) Górny Dan Tien – w głowie pomiędzy brwiami, podobnie jak tzw. trzecie oko, z tym że traktuje się go, że leży na kanale centralnym, czyli jakby bardziej wewnątrz głowy, pomiędzy punktem między brwiami a potylicą – wyraża związek z Niebem (Tien), z wiecznością i ponadczasowością, zrozumienie zasad rządzących życiem i wszechświatem, harmonię z Wiecznym Dao (Tao). Jest powiązany z naszą duchowością, ze zdolnością do łączności z bóstwami niebios, której brak pokazuje na słabość tego zbiornika energii. W Jodze nazywany jest Rudra Granthi - Węzłem Rudra, Boga.
W teorii meridianów w TMC (Tradycyjnej Medycynie Chińskiej) wyróżnia się kanał centralny (regulator) przedni tylni, który znajduje się po stronie frontalnej ciała oraz drugi, który idzie po stronie pleców. Praktycy qigong, którzy prowadzą energię qi ścieżką tych dwóch kanałów centralnych uprawiają mały obieg niebiański. Jeśli do tego dodadzą prowadzenie tej energii również poprzez kanały znajdujące się w nogach, wtedy jest to praktyka dużego obiegu niebiańskiego. Istotnym jest także centralny słup energii zwany Osią Dao, a w Jodze Suszumną (Sushumna).
Podstawowe pojęcia w Qigong (Chi Kung)
- Jing, qi i shen
- Dantien
- Mały i duży obieg niebiański
Jing (esencja, czytaj: ćing) to skoncentrowana energia życiowa, którą otrzymujemy od swoich rodziców w chwili prokreacji. Jest to jednorazowa porcja energii, która musi nam starczyć na całe życie, bo jest nieodnawialna. Powinniśmy jej jak najmniej zużywać, a bazować głównie na energii qi. Zanim opiszemy czym jest energia qi dodajmy dla jasności, w jaki sposób najbardziej zużywamy swoje zapasy jing. U mężczyzn utratę jing powoduje wytrysk spermy – tracąc ją, tracimy nasz cenny jing. U kobiet dużą utratą jing jest ciąża oraz poród. Negatywne relacje oraz traumy związane z rodzicami, nadmierny erotyzm i erotomania, złe wspomnienia z dzieciństwa, osierocenie, porzucenie przez rodziców, wychowywanie bez jednego z rodziców - wszystko to znacznie osłabia esencję urodzeniową Jing.
Energia Qi (Ćchi, Czi), w Jodze Prana, to energia, którą pozyskujemy m.in. ze zdrowego i czystego powietrza (oddychanie), pożywienia oraz przetwarzając jing poprzez ćwiczenia qigong. Energia Qi jest powiązana z krwią i limfą tzn. krew oraz limfa jest nośnikiem energii Qi, która naenergetyzowuje zarówno składniki krwi, jak i wszystkie komórki ciała gdzie ta krew dociera.
Shen to duch, który w myśli Dalekiego Wschodu jest umiejscowiany w sercu, inaczej świadomość, dusza człowieka. Shen jest powiązany z naszymi cechami wolicjonalnymi, emocjonalnymi, ze świadomością emocji, uczuć oraz dążeń i marzeń, wyborów i aktów woli.
Przedstawiając fizycznie trójce jing-qi-shen można powiedzieć, że jing to kosteczka energii, qi to energia płynna a shen to czynnik najbardziej ulotny w swej naturze, duchowy.
Ciekawym jest fakt, że pierwotnie znak tao (道) oznacza "drogę łączącą Niebo i Ziemię". Tao (Dao) - 道 - jest najbardziej podstawowym pojęciem filozofii chińskiej, kluczowym dla taoizmu i qigong, ale używanym również przez inne kierunki filozoficzne np. konfucjanizm. W taoizmie pojęcie to oznacza ciągle zmieniającą się zasadę, będącą podstawą wszystkiego, co istnieje. Tao nie poddaje się próbom opisania i zdefiniowania, ponieważ każda próba mówienia, czy pisania o nim (o niej) obarczona jest z zasady błędem i zamiast przybliżać oddala od Tao (Dao). Jak widać trudno jest mówić o Tao (Dao), ale można próbować żyć z nim (z nią) w harmonii. Droga, Dao (Tao) oznacza drogę połączenia Nieba z Ziemią, a nie głownie styl zdrowego życia, jak chcą nam wmówić współcześni zachodni i ateistyczni chińscy interpretatorzy. Kto nie odnalazł połączenia Nieba z Ziemią, ten z Dao (Tao), nie ma jeszcze wiele wspólnego...
Inaczej moglibyśmy powiedzieć, że uprawianie Qi Gongu ma rozwinąć w nas zarówno moc, jak i życzliwość, współczucie oraz duchowy spokój. Poprzez pojęcie „moc" należy tu rozumieć zarówno zwiększenie żywotności ciała i wzmocnienie zdrowia, jak i ogólne zwiększenie poziomu życiowej energii i zaradności. Zazwyczaj z powodu naszych napięć jesteśmy zbyt odcięci od wpierającej i pełnej życia energii Ziemi, Przyrody. Dzięki nauczeniu się rozluźniania ciała i odczuwanie przepływu energii życia w ciele – pozwalamy, by siła życia na nowo była w nas obecna.
Jest to jakby powrót do owej osławionej pierwotnej harmonii, do utraconego raju. Nie chodzi jednak o osiągnięcie jedynie harmonii ze światem przyrody – wzmacniania jest także relacja z subtelnym światem duszy oraz bezczasowym (ponadczasowym) wymiarem Ducha. Ćwiczenia Gi Gong to bowiem zarówno odkrywanie harmonii w naszym ciele, jak i rozwój wglądu w siebie i rozwój świadomości Wieczności (Tao).
Istotną zaletą większości ćwiczeń Qi Gongu jest to, że są one bardzo proste i wykonywać je mogą nawet osoby słabe i mało sprawne fizycznie, czy też osoby chore. Nie są to tak wyczynowe i trudne ćwiczenia jak w systemach zewnętrznego Wu Shu (zewnętrzne sztuki walki). Większą wagę przywiązuje się w nich bowiem do odczuwania i świadomości, niż do wysiłku fizycznego. Pomimo to – ich oddziaływanie na ciało jest bardzo istotne, a często wręcz imponujące.
Qi Gong jest zatem jakby takim chińskim odpowiednikiem sytemu hatha-jogi. Indyjska Hatha Joga wydaje się bardziej statyczna, zaś Qi Gong ma więcej elementów wykonywanych w powolnym ruchu, połączonym z oddechem. Moc przekształcania ciała jest jednak w obu tych systemach dosyć do siebie zbliżona. Jednakże na Zachodzie indyjska Hatha Joga jest mało znana, głównie bardzo uproszczona jako fitness, a jej poważne elementy zwane Prana Jogą zwykle są zmarginalizowane lub całkowicie pominięte. Jeśli zapoznać oba systemy wedle wschodnich metod treningu, to nie ma większych różnic ani w podejściu ani w metodach treningowych, a i wiele ćwiczeń jest identycznych.
Qigong, pod różnymi nazwami, ma długą historię w Chinach. Zachowane dobrze zapiski dotyczące Qi, oraz jego działania sięgają roku 1300 p.n.e., mają zatem ponad 3400 lat. Wśród rozmaitych tradycyjnych chińskich systemów ćwiczeń, które dały początek dzisiejszym metodom określanych wspólnym mianem qigong, jedne kładły nacisk na ruch, nazywano je zatem donggong (ćwiczenia ruchowe, dong kung), w innych koncentrowano się na ćwiczeniach medytacyjnych w określonych pozycjach (najczęściej wykorzystywano w Chinach pozycję siadu skrzyżnego), zaliczano je więc do jinggong (dżing kung) - ćwiczeń statycznych. Z biegiem czasu upowszechniła się praktyka łącznego wykorzystania donggong i jinggong.
Najwcześniejsze ćwiczenia ruchowe zwano daoyin. W nazwie tej kryje się znaczenie "prowadzenia", "kierowania". Uważa się zatem, że od samego początku ćwiczenia te opierały się na mentalnym prowadzeniu ruchów ciała. Według innych interpretacji chodzić miało o odpowiednie kierowanie przepływem qi, za pomocą ruchów ciała.
W starożytnych tekstach spotykamy się też z pojęciem tuna - kolejnej odmiany tradycyjnych ćwiczeń zaliczanych do qigong. Tuna oznaczało oddychanie. Tak więc w tym wypadku chodziło o ćwiczenia oddechowe z którymi qigong jest niekiedy całkowicie utożsamiany - oczywiście stawianie tu znaku równości jest zbyt wielkim uproszczeniem. Prana Joga także od początku opiera się na praktykach oddechowych. Asany w Jodze tradycyjnej ćwiczy się w odpowiednich rytmach oddechowych.
Yunqi (poruszanie qi) polegało na kierowaniu przy pomocy umysłu przepływu qi do określonych części ciała, w celu osiągnięcia odpowiednich efektów.
Taoiści swoje ćwiczenia dzielili na minggong i xinggong. Minggong ("ćwiczenia życia") odnosiły się bardziej do ciała, jego właściwego funkcjonowania z punktu widzenia tradycyjnych chińskich koncepcji. Xinggong ("ćwiczenia natury") dotyczyły umysłu. Do taoistycznego xinggong zbliżone były praktyki medytacyjne buddyzmu chan (w jęz. japońskim - zen) lub indyjskiej Hatha Jogi nastawionej na ćwiczenia praniczne.
Późniejsze systemy łączyły z reguły w jedno różne formy ćwiczeń. Wykorzystywano stosownie do potrzeb ćwiczenia statyczne i ruchowe, xinggong i minggong, daoyin, tuna i xingqi. W trakcie ćwiczeń ruchowych daoyin stosowano jednocześnie kontrolowane oddychanie tuna, kierowano "przepływem qi", a towarzyszyło temu wyciszenie umysłu charakterystyczne dla ćwiczeń medytacyjnych xinggong.
Wiele ksiąg zostało napisanych o Qigong (Chi Kung) na przestrzeni wieków, na ich podstawie wyróżniamy trzy etapy rozwoju:
1. W starożytnych Chinach wierzono, że poprzez pewne ruchy ciała, koncentrację oraz różne techniki oddechowe człowiek mógł osiągnąć równowagę fizyczną, duchową oraz metaboliczną. Te techniki były rozwijane poprzez sprawdzanie możliwości ciała oraz naśladowanie ruchów i zachowań różnych zwierząt. Wiedza była przekazywana od mistrza do ucznia. Ten stopień rozwoju nazwano Qigong.
2. W późniejszych wiekach praktyki te zostały bardziej zestandaryzowane, bardzo często związane z praktykami religijnymi. Na przykład, kiedyś palenie kadzideł służyło do odmierzania czasu i odstraszania owadów, w późniejszym etapie rozwoju było nieodłącznym elementem praktyk. Z czasem powstawało coraz więcej form qigong, przekształcane przez poszczególne szkoły: taoizm, buddyzm, konfucjanizm, neokonfucjanizm, medycyna chińska czy tradycyjne chińskie szkoły walki.
3. W latach siedemdziesiątych uczeni zaczęli badać qigong metodami naukowymi, żeby udowodnić skuteczność praktyk. W dzisiejszych czasach wiele uczelni uczy qigong jako przedmiotu naukowego.
Obecnie ćwiczenia qigong (czytaj czi kung) uprawia się najczęściej z myślą o korzyściach zdrowotnych, co także dotyczy indyjskiej hatha jogi. Stanowią one nie tylko formę profilaktyki, pomocną w utrzymaniu dobrego samopoczucia i sił żywotnych, ale także środek terapii w wielu schorzeniach. Wykorzystuje się zarówno ćwiczenia tradycyjne, jak i opracowane na ich bazie metody nowoczesne. Szerokie zastosowanie mają ćwiczenia rozwinięte w kręgach medycznych, ściśle związane z teoriami tradycyjnej chińskiej medycyny (yijia qigong - qigong medyczny). Również jednak i inne metody często wykazują znakomite walory zdrowotne.
Najpopularniejsze są systemy całościowe, których jest ich wiele. Tutaj wymieńmy tylko kilka: qigong Dzikiej Gęsi, qigong Lecącego Żurawia, qigong spontaniczny (często jednak krytykowany, ze względu na występujące skutki uboczne), taiji qigong (system oparty na tai ji quan, lecz nastawiony wyłącznie na korzyści zdrowotne i higienę umysłu), czy metoda zhan zhuang (opierająca się głównie na statycznych i ruchowych ćwiczeniach medytacyjnych, będących częścią składową systemu yiquan), bardzo podobna do pranicznej hatha jogi. Istotą tych metod jest głównie przywrócenie i utrzymanie naturalnej harmonii organizmu, warunkującej poziom jego sił odpornościowych.
Poza metodami dla wszystkich istnieją też specjalistyczne ćwiczenia, które stosuje się w konkretnym przypadku chorobowym. Są to z reguły ćwiczenia bardzo proste, dobierane przez doświadczonego w tym zakresie lekarza w zależności od konkretnej osoby - jej warunków fizycznych, osobowości, schorzenia na jakie cierpi i etapu leczenia. Określa się to mianem terapii qigong (qigong liaofa).
Miliony ludzi w Chinach oraz Indochinach i Tybecie, a także na całym świecie praktykuje qigong codziennie, jako ćwiczenia zdrowotne. W Chinach oraz Indochinach można zobaczyć ćwiczących w grupach ludzi, jeśli wczesnym rankiem wybierzemy się do parku. W czasie ćwiczeń niezbędny jest spokój ducha (ding shen), wyciszenie (ru jing), eliminacja przeszkadzających, chaotycznych myśli (paichu zanian).
Zdrowotne działanie qigong zostało oficjalnie uznane przez lewicowe ateistyczne CHRL za technikę leczniczą w chińskich szpitalach w roku 1989. Qigong jest przedmiotem w głównych uniwersytetach medycznych. Po latach debat, rząd Chin Ludowych ogłosił w 1996 roku qigong jako oficjalną część Narodowego Planu Zdrowia.
Dr Yan Xin (嚴新), specjalista od zarówno zachodniej jak i chińskiej medycyny, a również założyciel szkoły Yan Xin Qigong sugeruje, że aby qigong zostało zaakceptowane w kulturze zachodniej musi przejść przez szereg badań naukowych. W przeciwnym wypadku zostanie uznane za przesąd czy starą mitologię. W połowie lat osiemdziesiątych XX wieku on, oraz inni naukowcy zaczęli systematycznie badać qigong w instytucjach naukowych w Chinach Ludowych i Stanach Zjednoczonych. Opublikowali ponad 20 dokumentów wykazujących zdrowotne korzyści ćwiczenia qigong.
Typowy dobry styl praktyki Qigong zawiera przynajmniej 33 ćwiczenia, z których 12 powiązanych jest z 12-toma meridianami organów, a 8 kolejnych z dalszymi cudownymi niebiańskimi meridianami. Pełny zestaw ćwiczeń Qigong wedle legend zawiera 330 specjalnych ćwiczeń, w tym także 84 klasyczne asany znane w popularnej na Zachodzie Hatha Jodze zajmującej się samymi pozycjami ciała. Pełna wersja Qigong bardziej pasuje do opisu Prana Jogi, gdyż oprócz ćwiczeń pozycji zawiera także praktyki energetyczne, asany, bandha i kriya. Qikung podobnie jak Joga zawiera serie czy typy praktyk: leżące, siedzące, stojące, w ruchu, w wodzie. Qigong podobnie jak stara indyjska Joga zawiera magiczne poziomy treningu elementów, odpowiednio poziom ziemi (stały, mocny), wody (płynny, miękki), ognia (implozywny, uderzeniowy), wiatru (drzewa; subtelny, latający) oraz eteru (złota; duchowy).
Qigong czy jak dawniej pisano Chi Kung, to ogólnie i u podstaw chiński systemem ćwiczeń, polegający na wykonywaniu powolnych, łagodnych ruchów, połączonych z głębokim oddychaniem i koncentracją czy skupieniem umysłu. Jest to klasyczna podobna w duchu i stylu do tradycyjnej Jogi medytacja w ruchu. Każde ćwiczenie Qigong wykonuje się kilka razy (od 4 do 15 powtórzeń, bardzo często 9 razy), pozostając cały czas w skupieniu i wyciszeniu umysłu oraz emocji. Ważne, aby nie oczekiwać szybkich zmian ćwiczeń, nazbyt dynamicznych czy gwałtownych ruchów i intensywnej rozgrzewki - Qigong - Chi Kung jest zupełnie inną formą ruchu niż zachodnie sporty. W Qigong nie chodzi o zrzucenie kilogramów, czy doraźne poprawienie kondycji. Ćwiczenia Qigong - Chi Kung mają za zadanie pomóc nam wejść głęboko w siebie, rozluźnić napięcia, zharmonizować umysł oraz emocje i poprawić dzięki temu wszystkiemu przepływ energii w ciele, uzdrawiając organizm i psychikę na wielu poziomach, a także przygotować na wewnętrzne przebudzenie, na podróż ku oświeceniu, ku duchowej realizacji.
Cały system opiera się na teorii Qi (Chi), czyli energii krążącej zarówno w naszym ciele jak i w całym wszechświecie. Jest to rodzaj pierwotnej siły życiowej, przyczyna wszystkich procesów zachodzących zarówno w organizmach żywych jak i w przyrodzie. Myśli, uczucia, praca narządów, ruch, rozmnażanie, wszystko to przejawy działania Qi (Chi). Qigong (Chi Kung) pracuje właśnie z energią życiową, którą Joga nazywa Praną. Poprzez właściwe oddychanie, poruszanie ciałem i pracę umysłu gromadzimy energię w naszym ciele i uczymy się odpowiednio nią kierować. Proces przywracania, czy utrzymywania zdrowia zależy w głównej mierze od nas samych. Aby zachować zdrowie należy gromadzić oraz pielęgnować energię praniczną, Qi, jednocześnie pozwalając jej bez zatorów przepływać po całym organizmie strumieniami Mei znanymi w spolszczeniu jako meridiany. Do tego właśnie służy Qigong (Chi Kung). Qigong służy zaprowadzeniu i utrzymaniu harmonii umysłu (心), ciała (身), i ducha (靈), jednak o duszy, duchu, bardzo często się na Zachodzie zapomina, także pomija się metody koordynacji umysłu i ciała z duchem, z duszą (靈).
Warto pamiętać, że autentyczny Qigong (氣功) znany chociażby w pierwszych wiekach e.ch., kładzie nacisk na rozwój duchowy, praktyki mistyczne i metafizyczne, na podążanie zgodnie z zasadą wszechrzeczy znaną jako Dao (Tao) i jest rodzajem praktyki taoistycznej Niebiańskich Mistrzów. Qigong rozpowszechniony na Zachodzie jako rodzaj ćwiczeń głównie dla walorów zdrowotnych pojawił się w połowie XX wieku razem ze zjawiskiem New Age oraz fitness jogą, zatem wszyscy uczciwie praktykujący powinni sięgnąć głębiej do kultury, mistyki i duchowości taoistycznej tradycji, a nie wybierać jedynie pojedyncze wersety i szukać odchudzania, bo generalnie ćwiczenia Qiging, a podobnie i Hatha Jogi, nie do tego służą. Praca z subtelną energią życiową, z Qi czy Praną musi opierać się na właściwych podstawach i przebiegać wedle dobrze wypracowanych reguł oraz sprawdzonych metod. Warto także pamiętać, że taoistyczne medytacje siedzące są bardzo istotną częścią treningu Qigong, której absolutnie nie wolno pomijać jak to się masowo robi na Zachodzie, nawet w początkowym okresie treningu. Autentyczny Qigong zawiera ćwiczenia dynamiczne, statyczne, medytacyjne, siedzące, stojące, w ruchu, ćwiczenia oddechowe, koncentracyjne, praktyki z niebiańskimi bóstwami i dawnymi mistrzami, zawiera także sporo wiedzy z zakresu medycyny chińskiej...
Wielu ludzi praktykuje Qigong korzystając z instruktażowych nagrań na kasetach video, DVD czy na podstawie książek i artykułów z Internetu, z powodu braku mistrza (sifu) w najbliższej okolicy. Praktyka bez nauczyciela może doprowadzić do niepożądanych efektów. Zanotowano przypadki trwałych urazów fizycznych oraz psychicznych u ludzi praktykujących samodzielnie w nieprawidłowy sposób, lub też praktykujących nieprawidłowo dobrane ćwiczenia. Obecnie ze względu na wzrost popularności ruchu New Age w Stanach Zjednoczonych powstało wiele szkół pseudo qigong, podobnie jak i pseudo jogi kierowanych przez niedoświadczonych instruktorów lub mających cechy fiksacji jednostek maniakalnych na idei bycia mistrzem czy założycielem czegokolwiek. Zwykle lepiej omijać dużym łukiem założycieli jakiegoś nowego qigong czy nowej jogi dla rzekomo współczesnych ludzi, unikać wszystkiego co pojawia się znikąd, nie ma tradycji i linii nauczania dobrych mistrzów na kilka pokoleń wstecz. Rzekomy Qigung (Chin Kung) uzyskany przez maniaka czy maniaczkę w channelingu przez newage'owców nie jest wart naszej uwagi, podobnie nowe jogi zesłane komuś w transie po marihuanie czy ayahuasce.
 |
| Qigong - Ćwiczenia siedzące - Hatha Joga |
Mitologia Qigong
W górskim pasmie Kunlun w okolicach Bayan Kara Ula (pisanych też jako Bayan Har Shan) miał znajdować się mitologiczny raj z którego dane zostały pierwsze taoistyczne nauki o energii Qi, pierwotny Qigong oraz dzisiejsze chińskie sztuki walki. Rejon ten leży na pograniczu Chin i Tybetu, tuż ponad Birmą i Wschodnimi Indiami oraz Bhutanem, górskie serce pradawnej filozofii, wiedzy i mądrości. W tym rejonie znajdował się siedziba Shangdi - najwyższego bóstwa uważanego za personifikację niebios Tian oraz pałac Huang Di - mitycznego Żółtego Cesarza, dawcy chińskiej medycyny tradycyjnej. Według dawnych chińskich legend i podań, na górze Kunlun wśród brzoskwiniowych drzew, których owoce dawały nieśmiertelność lub długowieczność, mieszkała również Xi Wangmu, zwana Królową Matką Zachodu, patronka osób władających energią Qi (Praną), w tym wszelkich wróżek, wróżbitów, szamanów i czarodziejów (magów, alchemików).
Bayan Kara Ula to pasmo górskie o długości ponad 700 kilometrów, dłuższe niż Polska w najdłuższym miejscu, pasmo leżące na pograniczu prowincji Qinghai i Syczuanu. Typowa wysokość gór w tym paśmie sięga 2 tysięcy metrów nad poziom morza, co odpowiada naszym Tatrom. Z tej okolicy wypływają źródła najważniejszych rzek chińskich jak Jangdy i Mekong. W tej okolicy znaleziono w latach 30-tych XX wieku cmentarzyska dawnych mieszkańców tych okolic, którzy byli niskiego wzrostu, około 130 cm, o cienkich i delikatnych kościach. O dawnej ludności w Chinach krążą legendy jako o legendarnych przodkach całej krainy, przodkach o niebiańskim pochodzeniu. Przybysze z niebios jak lokalnie nazywano ów lud został oficjalnie nazwany Dropami (Drok-pa, Dzopa, Dzopowie, chiński: 杜立巴), chociaż dzisiaj mówi się o nich w Tybecie bardziej jako o mieszańcach pierwotnych przybyszów i ludu Ham, a szereg badań ich pisma wskazuje na to, że są źródłem Chińskich i Japońskich legend o przybyszach z Niebios jacy osiedli na Ziemi przynajmniej 12 tysięcy lat temu, ponad 10 tysięcy lat przed erą chrześcijańską (p.e.ch.). Mieszańcy owego ludu oraz lokalnej ludzkiej społeczności byli okazami o wyjątkowej sile i mocy psychoduchowej, ujawniali wyjątkowo wielkie talenty w treningu sztuk walki, który stał się niejako ich klanowym fachem.
Co ciekawe istnieją też wioski potomków owej pradawnej ludności Dropów oraz ich krzyżówki z podobnie niskiego wzrostu ludnością Ham (Kham), bardzo hermetyczne i niechętne współczesnym ludziom, zwane wioskami karłów na owym pograniczu tybetańsko-chińskim. Niestety z powodu ateizacji władz chińskich bardzo niechętnych odkrywaniu i rozpowszechnianiu dawnych skarbów kulturowych, wiele miejsc związanych z kultura Dropów i sztukami walki jest ciągle niedostępnych, a badania starożytnych tekstów, często wykutych w kamieniu, tekstów języka Dropów są bardzo utrudnione. Niemniej warto pamiętać stare legendy i podania o korzeniach Qigong, gdyż to właśnie z nich czerpią inspirację, siłę i wiedzę wszyscy autentyczni mistrzowie Qi na Wschodzie, zarówno w Chinach jak i w Indochinach, na Tajwanie, w Tybecie czy Korei. W chińskich górach na granicy z Tybetem ciągle znajduje się szkielety ludzi o bardzo małym wzroście, ludzi przypominających starożytne legendy o dawnych mieszkańcach tamtych rejonów. Podróże w te rejony Tybetu są bardzo trudne, a obecnie są także surowo zabronione przez władze chińskie.
W trudno dostępnych górskich jaskiniach okolic zamieszkałych przez lud Dropów archeolodzy odkryli różne ciekawe, pradawne rysunki naskalne. Nieznani dawni artyści dokładnie przedstawili na kamieniach Słońce, Ziemię i Księżyc, a także wielką ilość gwiazdozbiorów. Kilka z nich przedstawia grupę gwiazd obrazujących system Syriusza. Od jednej z gwiazd ciągnie się punktowana linia, która omija Słońce i dotyka Ziemi sprawiając wrażenie trajektorni lotu z Syriusza na Ziemię lub duchowego połączenia Ziemi i Syriusza. Przypomina to historie z Dogonami żyjącymi w Afryce i uważającymi się za lud z Syriusza. Wiek rysunków został oceniony na przynajmniej 10.000 lat, a przecież system gwiezdny Syriusza został odkryty przez współczesnych astronomów dopiero w XIX wieku.
Na początku 1996 roku światowe agencje informacyjne podały, że w chińskiej prowincji Seczuan, w pobliżu górskiego pasma Bajan Karauł, odkryto osadę niezwykle niskich ludzi - znacznie mniejszych od Dropów. Najwyższy z dorosłych mieszkańców wsi Huilong, leżącej 200 kilometrów od miasta Czengdu, stolicy prowincji Seczuan, mierzył 115 centymetrów. Najniższy z dorosłych miał zaledwie 63,5 cm wzrostu. Co ważne, ludzie ci nie cierpieli na schorzenie genetyczne określane jako karłowatość. Nie jest to pierwsze odkrycie prawdopodobnych potomkow dawnych ludów, ras lub realnych przybyszów z innych światów niż Ziemia. Północ kontynentu azjatyckiego od tysiącleci zamieszkują Ajnowie. Jest to lud dziś już wymierający (w latach 60. XX wieku liczyli ok. 20 tys. osób), osiadły na Sachalinie, Wyspach Kurylskich i Japońskich - głównie na Hokkaido. Ajnowie przybyli na te tereny nie wiadomo skąd, przypuszczalnie w V tysiącleciu p.e.ch., czyli ponad 7 tysięcy lat temu. Ajnowie także są ludem niewysokim (średnia ich wzrostu wynosi 157 cm). Język Ajnów jest prawdziwą lingwistyczną skamieliną to tzw. izolat należący do grupy paleoazjatyckiej. Jednak według tak starożytnego ludu, jakim są Ajnowie, gdy przed siedmioma tysiącleciami wędrowali przez północną i środkową Azję, tereny te zamieszkiwały niezwykłe istoty - karły zwane koropokkuru. Owe koropokkuru reprezentowały wyższy poziom cywilizacyjny niż Ajnowie. Żyły w ziemiankach, używały glinianych naczyń i były doskonałymi łucznikami. Po pewnym czasie, gdy ich stosunki z Ajnami, uległy ochłodzeniu, wyemigrowały na północ. Nim jednak koropokkuru odeszły, nauczyły Ajnów pożytecznych rzeczy. Wielu badaczy sądzi, że praprzodkowie Dropów o żółtej skórze i skośnych oczach oraz legendarny lud koropokkuru mają ze sobą wiele wspólnego.
Niepożądane efekty treningu Qigong i Prana Jogi
Zou huo ru mo (走火入魔) - Dewiacje Qigong
Ćwiczenia Qigong (Chi Kung, czytaj Czi Kung)) zdobywają sobie w Polsce coraz większą popularność, coraz więcej ludzi próbuje uprawiać tajemniczy Qigong. Można się cieszyć, że wiele osób znajdzie w Qigong czy Prana Jodze coś, co pozwoli im poprawić samopoczucie i aktywnie dbać o stan zdrowia. Niektórzy ludzie przedstawiają Qigong jak coś absolutnie doskonałego, jako "naturalną metodę pozbawioną skutków ubocznych", co nie jest prawdą. Może to być przyczyną zaangażowania się niektórych osób w praktyki, które wcale nie są tak bardzo bezpieczne, szczególnie gdy próbuje się samodzielnej nauki i treningu bez nadzoru wykwalifikowanego nauczyciela, bez Sifu (mistrza) i lokalnego dobrego instruktora. Należy zwrócić uwagę, że pod pojęciem Qigong kryje się wiele rozmaitych metod, z których niektóre są proste i bezpieczne, warte szerokiej popularyzacji, ale inne mogą stwarzać pewne zagrożenia o różnym stopniu.
Uprawiając typowe sporty, nie ukrywamy niebezpieczeństw (np. pływanie grozi utonięciem), ale staramy się na nie zwracać uwagę, zapobiegać im i być w stanie reagować w krytycznej sytuacji. Chińscy i Indochińscy nauczyciele Qigong przywiązują dużą wagę do kwestii niepożądanych skutków ubocznych, zapobiegania im i ich eliminacji. Tutaj krótko tylko przedstawiamy zarys tej tematyki, która także w przypadku Jogi jest złożona.
1. Przykłady efektów niepożądanych
Skutki o których mowa mogą dotyczyć funkcjonowania organizmu lub psychiki. Część z nich daje się zdiagnozować tylko z punktu widzenia tradycyjnej medycyny chińskiej czy ajurwedy, nie tworząc typowych jednostek chorobowych z punktu widzenia medycyny zachodniej. Nie zmienia to faktu, że objawy te mogą być bardzo uciążliwe, i utrzymując się, wpływać na pogorszenie stanu zdrowia i problemy w życiu i pracy.
Niektóre z niepożądanych efektów podawanych przez różne wschodnie źródła:
- zaburzenia qi, odwrócenie biegu qi, uderzenie qi do głowy, intensywne zaczerwienienie twarzy i oczu, bezsenność, nadmiar snów,
- uporczywe napięcie w obszarze głowy, stwardniały język, zawroty głowy, omdlenia, bóle głowy, odczucie puchnięcia głowy,
- uczucie niewygodnego nacisku na czubku głowy,
- odczucie niewygodnego, bolesnego napęcznienia w obszarze dantian,
- nieprzyjemne odczucie pęcznienia kręgosłupa,
- nieprzyjemne uczucie jakby coś przykleiło się np. do czoła lub innych części ciała,
- odczucie jakby ciało było spętane, jakby coś uniemożliwiało ruch,
- niepokój, lęki, przesadne podniecenie, drażliwość, zamęt w umyśle lub otępienie,
- zachowania uznawane za nienormalne, objawy zaburzeń psychicznych, utrata kontroli nad ruchami, zachowaniem, mówieniem (nieopanowane ruchy, zachowanie), niepowstrzymany śmiech lub płacz,
- halucynacje, widzenie duchów i demonów, makabrycznych postaci (zależnie od osobistych wierzeń),
- depresja, smutek, melancholia,
- zakłócenia oddechu, odczucie zablokowania klatki piersiowej, niespokojny szybki oddech,
- palpitacje serca, wrażenia arytmii,
- priapizm (uciążliwy, uporczywy, nieustający wzwód), uporczywe polucje, erotomania, zaburzenia seksualne,
- brak więzi uczuciowej z przyjaciółmi oraz w związku intymnym,
- obsesyjna chęć zabicia kogoś.
2. Wybrane przyczyny powstawania niepożądanych efektów treningu
- osoby słabo znające daną metodę mają tendencję do podążania za swoimi błędnymi wyobrażeniami i ćwiczenia wbrew wymogom i zasadom metody, często jest to związane z dążeniem do osiągnięcia zdolności, umiejętności i stanów, które są produktem wyobraźni ćwiczącego lub popularyzowanymi przez innych fałszywymi mitami;
- mieszanie autentycznych ćwiczeń Qigong (także pozycji i ćwiczeń Jogi) z zachodnimi gimnastycznymi rozgrzewkami czy ćwiczeniami sportowymi rzekomo ogólnorozwojowymi bardzo często prowadzi do kontuzji i urazów ścięgien oraz stawów (czasem narządów zmysłów), stąd absolutnie takich treningów nie należy ze sobą łączyć ani zestawiać; instruktorzy swoje braki i niekompetencje metodyczne nie powinni nadrabiać pomysłami rodem z zachodnie wychowania fizycznego czy innych sportów, gdyż prędzej czy później źle się to kończy, jak mieszamy Qigong (Hatha Jogę) z przykładowo aerobikiem, rozgrzewkami sportowymi czy jakimś hulahopem; dla dobra ćwiczących zawsze stosujemy ćwiczenia do perfekcyjnego opanowania stylu i jego metod, a nie do poćwiczenia czegokolwiek;
- osobom które nie pracują nad swoim charakterem, postawą etyczną, trudno uzyskać spokój umysłu niezbędny do właściwego wykonywania ćwiczeń, przy czym należy zwrócić uwagę na błędność popularnego poglądu, że wykonywanie jakichkolwiek ćwiczeń qigong przynosi relaks i spokój niejako automatycznie, podczas gdy faktycznie jest to złożona praca dotycząca nie samych tylko ćwiczeń ale wielu aspektów życia; stąd ćwiczenia mogą czasem wzmagać napięcie, niepokój i prowadzić do powstania innych niepożądanych efektów;
- niektóre osoby zbyt usilnie starają się szybko uzyskać efekty, przez co trudno im osiągnąć relaks i spokój oraz ćwiczyć cierpliwie, stopniowo robiąc postępy, czasem nie biorą pod uwagę swojego aktualnego stanu zdrowia i ćwicząc zbyt intensywnie, zamiast uzyskać poprawę pogarszają swój stan;
- brak treningu wśród przyrody, na świeżym powietrzu, w miejscach wolnych od poważnych zanieczyszczeń i skażeń, w środowisku kształtowanym przez ducha przyrody, przez samą przyrodę, to częsty powód braku bardziej wyrazistych efektów treningu Qigong czy pranicznej Hatha Jogi; niestety, w betonowych i wielopiętrowych budynkach, w salach gimnastycznych, w miastach najczęściej brak Qi (Prany), zatem jej kumulacja, zasilanie z otoczenia jakim jest przyroda jest bardzo utrudnione lub nawet niemożliwe, a zła jonizacja skażonego powietrza uniemożliwia odzyskanie zdrowia i równowagi psychicznej z pomocą samych ruchów ćwiczeń;
- niektóre osoby przychodzą zapoznać czy ćwiczyć rozwój energii wewnętrznej, rozwój Qi (Prany) jednak obciążone są psychicznie silnymi obsesjami, fobiami lub maniami, co powoduje, że wraz ze wzrostem poziomu psychicznej energii zasila ona owe stany fobii czy obsesji zamiast zdrowe zachowania psychiczne, a wedle wschodnich mistrzów osoby z fobiami lękowymi czy obsesjami powinny najpierw zostać poddane terapii psychicznej likwidującej niepożądane dla treningu stany psychiczne czy psychotyczne; jeśli dowiadujemy się że ćwicząca Qigong czy Hatha Jogę osoba skrywa jakieś psychotyczne lęki, fobie lub obsesje (albo opętania), erotomanię, zboczenia, nałogi (narkomanie) trzeba poddać osobę terapii likwidującej te patologiczne stany psychicznych zaburzeń jak typowy lęk przed pająkami, myszami, windą, lęk przed przestrzenią czy wysokością, w tym także paranoidalny lęk przed religiami wschodu czy bóstwami;
- niektóre osoby uczą się to jednej metody, to innej, to u tego nauczyciela, to u tamtego, żadnej metody nie poznając dobrze, a następnie podczas swojej praktyki w oparciu o błędne wyobrażenia łączą w chaotyczny sposób fragmenty różnych metod i teorii;
- niektórzy dążą usilnie do uzyskania efektu ruchu automatycznego (metoda zifadonggong), i po pewnym czasie przestają panować nad tymi ruchami, nie są w stanie się kontrolować, jakby coś zmuszało ich do pewnych działań (stan zbliżony do tego co określane jest jako opętanie);
- niektóre osoby pewne skutki uboczne lub nawet naturalne objawy pojawiające na pewnym etapie treningu, traktują jako świadectwo sukcesu i przywiązują przesadną wagę do nich, starając się te efekty utrzymywać i wzbudzać, niezgodnie z właściwymi zasadami ćwiczeń;
- wymogi marketingu sprawiają, że ponieważ lepiej sprzedaje się nie to co wartościowe i autentyczne, ale to co bardziej odpowiada oczekiwaniom laików, są tacy, którzy nauczają rzeczy błędnych i absurdalnych, ponieważ jest na to popyt; czasem łączy się to z wykorzystaniem trików, by zrobić wrażenie na laikach;
- nauka całkowicie samodzielna z książek czy kaset wideo, bez konsultacji i kontroli nauczyciela, bez sprawdzania przez dobrego mistrza (Sifu, Guru), a przynajmniej kompetentnego instruktora.
3. Zapobieganie powstawaniu złych efektów praktyki
- nauczyciel powinien rozumieć zasady ćwiczeń, uczyć rzetelnie, dbać o rozwój etyczny uczniów, stopniując metody odpowiednio do poziomu zaawansowania uczniów, a nie dostosowywać się do absurdalnych oczekiwań laików, nie uciekać się do sztuczek robiących wrażenie na naiwnych i wprowadzających w błąd, wskazywać na realne, możliwe do osiągnięcia efekty, a także występujące ryzyka i wyjaśniać zasady bezpieczeństwa sztuki;
- uczeń powinien rozumieć sens i cel ćwiczeń, wykonywać je zgodnie z wymogami, nie oczekiwać zaraz magicznych rezultatów i nie podążać za swoimi fantazjami, przestrzegać zasad bezpiecznego ćwiczenia; powinien zdawać sobie sprawę, że niektóre metody są bardziej bezpieczne, ale inne stwarzają duże ryzyko (taka opinia dotyczy w Chinach np. metody spontanicznych ruchów - zifadonggong, ); pamiętać, że w niektórych przypadkach możliwy jest samodzielny trening przy niewielkim udziale konsultacji ze strony nauczyciela, a w innych niezbędny jest stały nadzór;
- osoby z fobiami, silnymi lękami, obsesjami (w tym opętaniami), urojeniami (nawet nadmiernymi fantazjami) trzeba intensywnie leczyć aż do uzyskania stanu zasadniczej wolności od lęków, obaw i obsesji, w tym z afektami na poziomie fizjologicznym; silnych fobików trzeba przetestować czy wyszli z lęku fobicznego przed myszami, pająkami, robakami, windami, wysokością, wschodnimi kultami (bóstwami, religiami) - inaczej nadwyżka energii Qi (Prany) będzie zasilać ich fobie, psychotyczne lęki, urojenia, obsesje (w tym opętania), erotomanię, a adepci zamiast rozwijać wyższy poziom Qi (Prany), rozwiną wyższy poziom natężenie, rozrost fobii, obsesji i psychoz lękowych skutkujących porzuceniem treningu Qi (Prany);
- osoby silnie lękowe, fobiczne, psychotycznie lękowe, obsesyjne - częściej miewają kontuzje ścięgien i stawów, które utrudniają lub wręcz uniemożliwiają rozsądny, regularny trening. Dodatkowo kontuzje i urazy takich osób ulegają powikłaniom i trwają znacznie dłużej pomimo prawidłowego leczenia, co jest jedną ze wskazówek, że osoba skrywa silne lęki, obsesje, fobie, psychotyczne tendencje, zaburzenia seksualne, nałogi, narkomanie, etc.;
- terapie i testy adeptów wedle wschodnich wymagań, przykładowo konieczność spokojnego przejścia przez pomieszczenia ze swobodnie chodzącymi gryzoniami jak myszy, szczury, pająki, węże czy konieczność przebywania przez kilka dni w takim pomieszczeniu pokaże czy osoba przyjmowana do treningu jest w tym kierunku fobiczna czy też wolna od fobii, obowiązkowe uczestnictwo w ceremoniach religijnych buddyzmu, taoizmu czy hinduizmu pokaże czy osoba nie cierpi na jakąś psychiatryczną w natężeniu fobię lub obsesję o charakterze psychozy religijnej do religii wschodnich, co akurat w Polsce jest dosyć częstym zaburzeniem psychicznym uwarunkowanym kulturowo; koniecznym jest sprawdzenie fobii przed ciemnością, gdyż osoby sypiające przy świetle bez całkowitego zaciemnienia pomieszczenia mają zwykle zaburzenia wytwarzania melatoniny, a co za tym idzie silne zaburzenia rytmu snu i czuwania oraz nastrojów;
- trzeba jak najwięcej ćwiczeń pranicznych, ćwiczeń Qi, wykonywać w miejscu o właściwej jonizacji powietrza, w miejscu gdzie powietrze jest czyste, wolne od skażeń, a dostęp do przyrody swobodny z każdej strony, z dala od zabudowań, betonu, stali, aluminium i asfaltu, sal gimnastycznych, w plenerze z dziką, nienaruszoną przez człowieka przyrodą;
Warto pamiętać, że zaawansowany trening Qi czy Prany, Qigong czy pranicznej Hatha Jogi wymaga także zaawansowanej świadomości, a taka osoba z taką zaawansowaną świadomością, jest wolna od zaburzeń fobicznych, psychotycznych, obsesyjnych, wolna od nałogów i narkotycznych uzależnień, także wolna psychoz religijnych, wolna od erotomanii i zboczeń co akurat Qigong szczególnie podkreśla.
4. Reagowanie w przypadku pojawienia się niepożądanych efektów
- w bardzo wielu przypadkach problemów potreningowych pomocne bywają różne formy masażu (tui na, an mo), oklepywania (paida), nacierania;
- w przypadku pojawienia się niepokojących objawów w trakcie ćwiczeń, najlepiej je przerwać i np. spokojnie pospacerować wśród przyrody, co często widać w treningu bardzo zaawansowanych mistrzów na Wschodzie;
- być może wskazane będzie zaprzestanie treningu danej formy czy stylu qigong, i wykorzystanie form uważanych za bezpieczniejsze, np. prostych ćwiczeń relaksacyjnych;
- czasem wskazane może być zaprzestanie na pewien czas treningu qigong, i zajęcie się inną formą aktywności, np. tamtejszym śpiewem, tańcem, grą w piłkę, co może pozwolić pozbyć się napięć związanych np. z obsesją na punkcie wybranej formy ćwiczeń qigong; mistrzowie ze wschodu często zajmują się sztukami artystycznymi dającymi ujście dla pobudzonej energii twórczej, w tym śpiewami o charakterze metafizycznym i mistycznym odpowiednim dla tradycji buddyjskiej czy taoistycznej lub sanskryckiej;
- w Chinach jest wielu lekarzy i oddziałów szpitalnych, które specjalizują się w terapii problemów wynikłych w związku z uprawianiem qigong. Podobnie w Indiach w wypadku problemów z ćwiczeniami Hatha Jogi pomoże wykwalifikowany medyk ajurwedy. Ponieważ wiele problemów jest łatwo diagnozowanych w oparciu o tradycyjną medycynę chińską, także w terapii stosowane są metody typu akupunktury, czy tradycyjne ziołolecznictwo;
- uczeń który ćwiczy samodzielnie i dostrzeże, że pojawiły się problemy, powinien niezwłocznie zgłosić się po konsultację do wykwalifikowanego nauczyciela danej metody do Sifu czy w wypadku Hatha Jogi do Guru;
Często tematyka błędów metodycznych w Qigong czy Hatha Jodze bywa dyskutowana w środowisku nauczycieli i instruktorów, także na forach internetowych, a także instruktorzy otrzymują pytania skierowane bezpośrednio do nich i z wieloma sobie nie są w stanie poradzić. Trzeba sobie jednak zdawać sprawę z faktu, że w sumie bardzo mało jest kompetentnych mistrzów - prawdziwych fachowców od Qigong czy Hatha Jogi, chociaż rozmaitej maści instruktorów bardzo dużo...
Opisy kilku ćwiczeń Qigong
Ćwiczenie Wstępne – odczuwanie Dan Tien i ogólnego scalenia
- Rozstaw nogi szeroko, stopy równolegle do siebie, szerzej niż szerokość barków; kolana lekko zgięte, co zwie się wysoką pozycją jeźdźca (w jodze aśwamangala). Poczuj się bardzo stabilnie, poczuj kontakt z podłożem, poczuj punkty w podeszwach stóp, tak jak byłbyś z nim zrośnięty. Ręce lekko zgięte w łokciach wyciągnij przed siebie, wewnętrznymi stronami na zewnątrz (tak jakbyś np. odpychał ścianę, czy szafę przed sobą).
- Poczuj się jednym, poczuj tak jakby całe twoje ciało było po prostu jedną bryłą, która jest scalona z twoją świadomością.
- Odczuwaj twoje ciało jako jedną bryłę stojącą pewnie na podłożu, i jednocześnie odczuwaj punkt Dan Tien, który jest morzem twojej energii życiowej, miejscem twojej mocy, punktem ciężkości twojego ciała, gwarantującym ci stabilność mechaniczną i psychiczną.
- Stój w tej pozycji i oddychaj; odczuwaj każdy poszczególny wdech i wydech. Jednocześnie, wraz z każdym wdechem i wydechem, odczuwaj swój Dan Tien (środek ciężkości i miejsce mocy); równocześnie odczuwaj swoje podeszwy stóp i wewnętrzne strony dłoni, poprzez co jeszcze bardziej poczujesz się scalony, poczujesz kontakt ze swoją siłą witalną/życiową.
- W czasie takiego stania i oddychania twoja energia harmonizuje się i wzmacnia, spontanicznie pobierasz Qi (Chi) poprzez dłonie i podeszwy stóp, jak i poprzez Dan Tien (jap. Tan Den). Dzieje się to spontanicznie, kiedy jesteś wewnętrznie scalony, zmobilizowany, a zarazem rozluźniony, wykonując pozycję opisaną powyżej.
W podobny sposób można wykonywać szereg najprostszych form Qi Gong (podobnie jak Asan w Jodze). Istnieje np. ćwiczenie, w którym ćwiczący podpiera się rękami w pozycji takiej jak podczas pompek, z tym, że zamiast opierania się na całych dłoniach, opiera się na rozstawionych palcach rąk. W takiej pozycji odczuwa swój Dan Tien, oddycha i odczuwa swoje ciało jako jedną bryłę.
Ćwiczenie 1 - oddech brzuszny
Stań wygodnie lub usiądź w siadzie klęcznym albo skrzyżnym (lotosowym). Trzymaj prosty kręgosłup i rozluźniony brzuch. Wdychaj powietrze nosem - stopniowo, cienkim strumieniem. Przy wdechu wypychaj brzuch do przodu. Mięśnie brzucha są rozluźnione, przez co bardziej można je rozciągnąć. Przy wydechu rozluźnij i delikatnie wciągnij brzuch. Wyobraź sobie, że "brzuch przy wdechu napełnia się powietrzem, a przy wydechu wypycha powietrze spowrotem". Oddychaj spokojnie, gładko, głęboko, delikatnie, długo i miękko. Powtórz 12 razy.
Ćwiczenie 2 - koncentracja na energii Qi (Chi)
Stań spokojnie. Stopy ustawione na szerokość barków, ciało rozluźnione i zrównoważone. Ramiona rozluźnione wzdłuż tułowia. Możesz zamknąć oczy. Oddychaj spokojnie. Obróć dłonie wnętrzem do siebie i sprowadź do nich całą swoją uwagę. W czasie wdechu rozluźnij ramiona delikatnie na zewnątrz, a robiąc wydech zbliż je do siebie. Koncentruj się na odczuciu jakie pojawia się między dłońmi. Możesz odczuwać silny strumień ciepła, zagęszczanie się przestrzeni między dłońmi, mrowienie w dłoniach, rozpychanie dłoni na zewnątrz itp. Ćwicz około 1-2 minuty. Gdy wykonasz to ćwiczenie po innych ćwiczeniach Qigong (Chi Kung) odczucie będzie jeszcze silniejsze.
Ćwiczenie 3 - Krocząca noga
Ćwiczenie to wykorzystuje się do treningu równowagi i koncentracji. Zrób wdech i wykonaj krok w przód lewą nogą, skręcając stopę około 45 stopni w lewo. Przenieś ciężar ciała na lewą nogę i wolno kopnij prawą piętą w przód na wysokość np. talii, jednocześnie wypychając lewą rękę w przód i wydychając. Następnie wykonaj wdech i krok prawą nogą w przód, skręcając stopę 45 stopni w prawo. Kopnij lewą piętą i wypchnij z wydechem prawą dłoń w przód. Pchając jedną ręką w przód, drugą wycofuj w kierunku talii, obracając w górę. Ćwicz powoli i delikatnie, jakbyś zamykał piętą szufladę z porcelaną. Ćwicz na jednym poziomie talii i kroki wykonuj w jednej linii. Możesz pomóc sobie ustawiając np. 3 metry przed sobą jakiś przedmiot i iść w jego kierunku. To samo z pomocą przedmiotu wykonaj z zamkniętymi oczami. Nie otwierając oczu przez 10 powtórzeń sprawdź, czy udało ci się trzymać tor ruchu.
Ćwiczenie 4 - Biały Żuraw Stoi Dumnie na Szczycie Góry
Jest to ćwiczenie uczące spojrzenia wgłąb siebie i bardzo głębokiej koncentracji na swoim ciele i równowadze. Podnieś prawe kolano i chwyć je obydwiema dłońmi. Przyciągnij je wyżej i przyciśnij parokrotnie do klatki piersiowej. Stój prosto. Nie przechylaj się i nie napinaj np. barków. Znajdź układ wygodny i rozluźniony. Powoli przyciągając nogę rób wdech i rozluźniając się wydech. Stój przez około 1-2 minuty. Szukając równowagi. Następnie powoli staraj się przymknąć lub zamknąć całkowicie oczy i koncentrując się na swoim wnętrzu utrzymać równowagę. Ćwicz na obie nogi po 3 razy.
Przedstawimy teraz kilka ćwiczeń rozwijających wskazywane w Qigong cechy i zdolności adeptów. Wszystkie ćwiczenia wykonywane są w parach. Warto pamiętać, że indyjska tradycyjna Hatha Joga zawiera podobne rodzaje ćwiczeń.
Ćwiczenie 1: Zawijanie w Górę i w Dół
Partnerzy stoją w lekkim rozkroku, tyłem do siebie, w niewielkiej odległości. Ramiona mają wyprostowane i podniesione w górę. Podczas wdechu obydwoje zwracają się do siebie twarzami obniżając ciało i skręcając się w tył. Równocześnie przyciągają ramiona w dół do siebie i skręcają dłonie w kierunku twarzy. Skręcają również stopy i krzyżują nogi. Podczas wydechu partnerzy wracają do pozycji wyjściowej obracając się do siebie tyłem, unosząc ramiona w górę i przekręcając dłonie. Skręty należy wykonywać na zmianę w prawo i w lewo. Ćwiczenie powtórzyć dwanaście razy. Ćwiczenie to pobudza spiralny ruch energii w ciele oraz stanowi wstęp do odczuwania energii partnera.
Ćwiczenie 2: Pchanie rąk
Partnerzy stoją naprzeciwko siebie z jedną nogą wysuniętą do przodu oraz z uniesionymi i połączonymi, przeciwnymi do wysuniętej nogi dłońmi. Jedna osoba lekko naciska na dłoń partnera przenosząc ciężar ciała do przodu i nie odrywając stóp od podłoża. Partner wycofuje się przysiadając i dostosowując tempo ruchów do szybkości poruszania się osoby pchającej. Partnerzy pchają na zmianę starając się zachować kontakt między dłońmi. Należy ćwiczyć na obie strony, można wykonywać ćwiczenie dotykając się dwoma rękami. Ćwiczenie rozwija umiejętność wyczuwania intencji, siły i szybkości ruchu partnera oraz uczy dostosowywania reakcji do intensywności działającego na nas bodźca.
Ćwiczenie 3: Przyleganie rąk
Partnerzy stoją twarzą do siebie, prowadzący dotyka lekko wnętrzem dłoni grzbietu dłoni naśladującego i wykonuje bardzo wolne, płynne i urozmaicone ruchy w dowolnych kierunkach. Naśladujący stara się podążać dłonią za ruchem dłoni partnera nie tracąc z nią kontaktu i nie wymuszając ruchu. Należy zmieniać prowadzącego oraz ręce. Ćwiczenie to można wykonywać również obiema rękami równocześnie oraz w poruszaniu się. Ćwiczenie rozwija umiejętność prowadzenia, tworzenia ruchu jak również przylegania, podążania za ruchem oraz umiejętność odczuwania - "słuchania" przez skórę.
Ćwiczenie 4: Relaks w Parach
Jedna osoba stoi wygodnie w lekkim rozkroku z ramionami wzdłuż ciała. Partner porusza się dookoła niej i lekko naciska jedną ręką na jej tułów lub ręce. Osoba naciskana rozluźnia się i skręcając ciało poddaje się naciskowi, tak żeby partner nie odczuwał oporu, po czym wraca do pozycji wyjściowej. Kręgosłup należy utrzymywać w pionie - nie odchylamy się do przodu i do tyłu, a jedynie skręcamy na boki. Należy zmieniać ręce oraz naciskającego. Po jakimś czasie praktyki można spróbować naciskać dwoma rękami równocześnie w różnych punktach. Jest to ćwiczenie relaksujące, uczące właściwej reakcji na dotyk i intuicyjnego wglądu w intencje partnera.
Po nabraniu wprawy wszystkie opisane wyżej ćwiczenia zaleca się wykonywać z zamkniętymi oczami - zwiększa to stopień trudności i pogłębia ćwiczone umiejętności.
Asany w Jodze podobnie jak wiele ćwiczeń Qigong to ćwiczenia izometryczne znane człowiekowi od tysięcy lat. Obecne są w systemach ruchowych służących zachowaniu sprawności i zdrowia, różnych kultur świata, jak na przykład hinduska Joga, czy chińskie Qigong (Chi Kung). Występują troszkę także w kulturze zachodniej - w kinezyterapii, gimnastyce ogólnorozwojowej oraz w sporcie. Ćwiczenia izometryczne stanowią ciekawą grupę w systematyce ćwiczeń gimnastycznych i leczniczych. Wyróżnia je "brak ruchu", polegają one bowiem na czynnym napinaniu mięśni bez zmiany długości ich włókien. Skurcz izometryczny nie powoduje ruchu w stawie, ponieważ nie zmienia się odległość przyczepów mięśni do kości. Ćwiczenia izometryczne wykorzystuje się do przeciwdziałania zanikom mięśni, utrzymania aktywności mięśni unieruchomionych części ciała (przy urazach, złamaniach) oraz do uzyskiwania przyrostu masy i siły mięśni. Dla celów rekreacyjnych, sportowych oraz w wychowaniu fizycznym najistotniejszy jest ostatni z wymienionych wyżej celów, dlatego też często skoncentrujemy się właśnie na nim. Warto pamiętać, aby w danym wschodnim systemie treningowym stosować tylko ćwiczenia nauczane w tym stylu w odpowiednie dla jego metodyki sposób, gdyż zapewnia to najwyższy poziom bezpieczeństwa osób ćwiczących.
Pinyin - chińska transkrypcja czyli jak czytać słowa?
Wykorzystując w polskich opracowaniach terminologię chińską posługujemy się transkrypcją, a właściwie transliteracją łacińską. Pewien problem stanowi to, że ponieważ różne sztuki walki pochodzą z różnych części Chin, gdzie na co dzień mówi się różnymi dialektami - a nawet właściwiej byłoby powiedzieć różnymi językami, tak bardzo się one między sobą różnią - to autorzy piszący o swoich stylach posługują się terminologią zaczerpniętą z różnych dialektów/języków chińskich. W dodatku dla każdego z tych dialektów stosowane są różne formy transkrypcji. Aby uporządkować chaos terminologiczny przedstawimy tutaj zasady czytania terminów zapisanych w języku ogólnochińskim, w transkrypcji pinyin.
Język, który jest w Chinach traktowany jako państwowy i nauczany jest w szkołach, opiera się w głównej mierze na dialekcie pekińskim. Jest on określany jako putonghua. Spotyka się (głównie na Tajwanie) określenie guoyu - język państwowy. Na Zachodzie mówi się o dialekcie mandaryńskim.
W Polsce, do niedawna, nawet jeśli przytaczano terminologię pochodzącą z tego języka ogólnochińskiego, to stosowano bardzo różne transliteracje, co powodowało wiele nieporozumień. Wiele terminów obecnych w polskiej literaturze przedmiotu zapisywanych jest w uproszczonej lub zniekształconej transkrypcji angielskiej Wade'a i Giles'a. Jednak zdarzali się autorzy cytujący publikacje w innych językach, gdzie stosowano inne formy transkrypcji. Istniała też dawniej specyficzna transkrypcja polska, oparta na francuskiej. Sprawiało to, że jeśli ktoś nie był sinologiem, doskonale znającym różne transliteracje narodowe dla języka chińskiego, nie był w stanie odróżnić, czy różne źródła mówiły o tym samym, czy o czymś innym. Zdarza się jeszcze, że wśród mistrzów określonej sztuki walki kilkakrotnie wymienia się tą samą osobę, której nazwisko jest na różne sposoby zapisywane.
Wprowadzenie w Chinach i rozpropagowanie na świecie transkrypcji pinyin przyczynia się do zmniejszenia chaosu, ponieważ autorzy z różnych krajów wreszcie zaczynają posługiwać się jednolitą terminologią. Problemem jest jednak to, że przeciętny czytelnik nie wie jak należy czytać wyrazy zapisane pinyinem. Mamy nadzieję, że osoby zainteresowane chińskimi sztukami walki poświęcą nieco czasu na opanowanie podstawowych zasad transliteracji.
W języku chińskim nie jest istotna opozycja dźwięczne-bezdźwięczne, a zamiast tego opozycja bezprzydechowe-przydechowe, podobnie jak to jest w sanskrycie i innych starych językach wschodu. Spółgłoski bezprzydechowe są w zasadzie bezdźwięczne, ale często są udźwięczniane w północnych Chinach. Aby Polakowi łatwiej było zróżnicować głoski bezprzydechowe i przydechowe, poleca się udźwięcznianie głosek bezprzydechowych, czyli wymawianie b, d i g tak jak po polsku, z jak dz, a zh jak dż. Nie jest to poprawne z językoznawczego punktu widzenia, ale dla rozmówcy - Chińczyka, dla którego opozycja dźwięczne-bezdźwięczne nie ma znaczenia, nie będzie to problem, a łatwiej będzie uniknąć przydechu, który często pojawia się samoistnie przy wymowie głosek bezdźwięcznych. Taka "nieprawidłowa" wymowa pozwala na skuteczniejsze porozumienie się z Chińczykami przez osoby, które nie mają możliwości nauki lingwistycznie poprawnej wymowy.
Litery, którymi w języku polskim zapisuje się spółgłoski dźwięczne, w transkrypcji pinyin stosowane są do zapisywania spółgłosek bezprzydechowych:
B wymawia się jak p
D wymawia się jak t
G wymawia się jak k
Z wymawia się jak c
Zh wymawia się jak cz
Litery, którymi w języku polskim zapisuje się spółgłoski bezdźwięczne, w transkrypcji pinyin stosowane są do zapisywania spółgłosek przydechowych:
P wymawia się jak pch
T wymawia się jak tch
K wymawia się jak kch
C wymawia się jak cch
Ch wymawia się jak czch
Inne zasady:
Ng wymawia się jak n tylnojęzykowe
Sh wymawia się jak sz
Ia wymawia się jak je
W wymawia się jak u
Y wymawia się jak j
J wymawia się jak ć (proponuję udźwięczniać: dź)
Q wymawia się jak ćch
X wymawia się jak ś
R wymawia się jak ż (na początku wyrazu) lub jak r (na końcu)
U czyta się jak u lub ü (niestety nie ma tutaj prostej reguły)
Pozostałe litery czyta się tak jak w języku polskim.
Warto pamiętać, że zasady te dotyczą tylko języka ogólnochińskiego, i nie będą właściwe przy odczytywaniu wielu terminów dotyczących styli południowych.
Literatura
- "Chuxue qigong rumen" (Wprowadzenie do qigong dla początkujących), Pekin 1995,
- "Qigongxue" (Nauka o qigong), Shanghai 1988.
- "Qigong zou huo ru mo de fang zhi" czyli "Zapobieganie i leczenie efektów "iść przez ogień, wkroczyć w świat demonów" w qigong", Shanghai 1995. Książka ta, licząca ponad 300 stron, jest w całości poświęcona tematyce skutków ubocznych treningu qigong, od zapobiegania do szczegółowej terapii w oparciu o tradycyjną chińską medycynę (łącznie z ogromną liczbą recept specyfików ziołowych stosowanych w takich przypadkach). Porusza ona zbyt wiele szczegółowych kwestii, by można je omówić w krótkim artykule.
Link o zaburzeniach Qi
- http://en.wikipedia.org/wiki/Zou_huo_ru_mo_(medicine)
Fajne zestawienie i porównanie różnych medtod pracy z energoą, praną, dzięki.
OdpowiedzUsuńBardzo rzetelnie opisane szczeólnie zagrożenia i ich przyczyny
OdpowiedzUsuń