Yogacharya B.K.S. Iyengar - Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar
B.K.S. Iyengar - Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar, w indyjskim języku kannada ಬೆಳ್ಳೂರ್ ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರ್ ಸುಂದರರಾಜ ಐಯಂಗಾರ್, w dewanagari बी.के.एस. अयंगार) - ur. 14 grudnia 1918 w Belur, zm. 20 sierpnia 2014 w Pune – nauczyciel i instruktor hatha jogi, jeden ze sławniejszych współczesnych autorytetów w południowo-indyjskiej wisznuickiej hatha-jodze. Uczeń "ojca współczesnej południowo-indyjskiej hathajogi" – Śri Tirumalai Krishnamacharya (1888-1989). Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar (1918 - 2014) był jednym z najwybitniejszych współczesnych nauczycieli południowo-indyjskiej hatha jogi. Praktykował i nauczał przez ponad 80 lat. Dzięki wprowadzonej metodzie nauczania hatha jogi miliony osób na całym świecie rozpoczęło praktykę hatha jogi w stylu bramińskiego klanu Iyengar.
Tygodnik „Time” zaliczył Mistrza Iyengara do 100 najbardziej wpływowych ludzi naszych czasów. Od swojego guru, Tirumalai Krishnamacharya otrzymał tytuł i medal Yoga Shikshaka Chakravarti czyli tytuł Ćakravartina. Mistrz Iyengar sponsorował ochronę przyrody, adoptowanie tygrysów i ogród zoologiczny Chamarajendra Zoological Gardens w Mysore. Prowadził kampanię na rzecz uświadamiania zagrożeń chorobą stwardnienia rozsianego, w tym udzielał się w Multiple Sclerosis Society of India czyli w Indyjskim Stowarzyszeniu Stwardnienia Rozsianego. Jego kultowe dzieło, "Światło jogi" (The Light of Yoga) zostało przetłumaczone na 17-cie języków i sprzedane w ponad 3 milionach egzemplarzy.
Kiedy 14 grudnia 1918 roku (wibracja 27 czyli perfekcjonistyczna 9-tka z daty urodzenia) przyszedł na świat w ubogiej rodzinie bramińskiej klanu Iyengar w miasteczku Bellur w Królestwie Mysore, a dzisiejszym stanie Karnataka, nic nie wskazywało, że w przyszłości stanie się ikoną południowo-indyjskiej hatha jogi – był niezwykle słabym i chorowitym dzieckiem, obiektem drwin ze strony swojego rodzeństwa i rówieśników. Jego wczesne dzieciństwo było pasmem chorób, niepowodzeń i nieszczęść. Kiedy Sundara Iyengar miał 5 lat, jego rodzice przeprowadzili się do Bangaloore - dzisiejszej stolicy stanu Karnataka. Gdy Sundara miał 9 lat, zmarł na zapalenie wyrostka robaczkowego jego ojciec, a sam chłopiec zamieszkał na pewien czas ze swoją starszą siostrą i jej mężem – Tirumalai Krishnamacharyą w Mysore (Mysuru) - kulturalnej i duchowej stolicy stanu Karnataka. Nazwa Mysore (w oryginale Mahishūru, Mahisūru lub Maisūru) wywodzi się od mitologicznego demona Mahishasura, który potrafił przyjmować postać zarówno ludzką jak i zwierzęcą (byka), a wedle indyjskich legend rejonem tym przez długi czas ów demon władał w charakterze tyranicznego i tytanicznego złego władcy, aż został zniszczony przez Boginię Chamundeshwari (Ćamundeśvari).
Szwagier Sundara Iyengara, mąż siostry, wybitny znawca w duchu wisznuickiej hatha jogi, dzięki korzystnemu splotowi okoliczności został jego nauczycielem. To właśnie praktyka i asystowanie swojemu guru stały się punktem zwrotnym w życiu młodego Sundara Iyengara, który już kilka lat później trafił do Puny w południowych Indiach, by tam nauczać hatha jogi. Po trudnych początkach w nowym miejscu, zdobywał coraz większe uznanie, nie tylko w swojej ojczyźnie, ale również wśród adeptów jogi na całym świecie. Jego uczniami byli m.in.: Yehudi Menuhin, filozof Jiddu Krishnamurti, pisarz i filozof Aldous Huxley, polityk indyjski Jayaprakash Narayan, komendant akademii obrony narodowej Achyut Patwardhan, aktorka Kareena Kapoor, aktorka Annette Bening, projektantka mody Donna Karan czy Elżbieta królowa Belgii.
Mistrz Bellur Krishnamachar Sundararaja Iyengar, wybitny współczesny nauczyciel i żywa legenda wisznuickiej hatha jogi, urodził się 14 grudnia 1918 roku we wsi Bellur w stanie Karnataka na południu Indii będąc jedenastym dzieckiem w licznej rodzinie bramińskiej. Na początku nic nie wskazywało na to, że po latach stanie się symbolem zdrowia i autorytetem moralnym w kulturze indyjskiej oraz osobistością świata. Podczas ciąży matka chorowała na grypę "hiszpankę", która zdziesiątkowała wieś i okolice. Sundararadźa Iyengar urodził się słaby, z dużą głową, której nie mógł utrzymać w pozycji pionowej. Jako dziecko był przedmiotem drwin ze strony rówieśników, jednak Hindusi wiedzą, że taką formę po narodzinach miewają czasem dzieci o cechach dewaicznych, anielskich lub boskich. Ojciec był kierownikiem wiejskiej szkoły, co zapewniało rodzinie minimum egzystencji, zmarł jednak, gdy Sundara ukończył dziewięć lat, a dalsze wychowanie przypadło bratu jego ojca czyli stryjowi. Sundara Iyengar chodził do szkoły w Bangalurze. W tym czasie często chorował - na malarię, dur brzuszny, lekarze podejrzewali nawet początki gruźlicy. Do szesnastego roku życia był bardzo wątły i osłabiony fizycznie, miał problemy z koncentracją uwagi i nauka w szkole przychodziła mu z wielkim trudem.
Szwagrem przyszłego Guru Iyengara był Śriman Tirumalai Krishnamacharya, utytułowany znawca sanskrytu i wielu dziedzin filozofii indyjskiej oraz mistrz południowo-indyjskiej hatha jogi bramińskiej kasty Iyengar. Na zaproszenie maharadży osiadł w Majsurze, gdzie uczył hatha jogi rodzinę królewską. Młody Sundara Iyengar w wieku szesnastu lat zamieszkał u szwagra, który początkowo dla zdrowia nauczył go kilku asan i w ten sposób stał się jego guru. Chłopiec uczęszczał do szkoły i jednocześnie poznawał południowo-indyjską hatha jogę. Był to ciężki okres w jego życiu, gdyż guru był człowiekiem porywczym i ponad miarę wymagającym. Sundara dawał pokazy i podróżował ze swoim mistrzem do innych miejscowości w celu propagowania jogi. W latach trzydziestych XX wieku, wbrew utartym przekonaniom, ćwiczenia hatha jogi nie były popularne w Indiach, gdyż joga była ogólnie uważana za przynależną do dziedzin ezoterycznych i mistycznych. Gdy Sundara Iyengar skończył osiemnaście lat, przyjechał uczyć do Puny, która od tej chwili miała stać się jego domem. Jego sytuacja materialna była ciężka - żył z dnia na dzień ucząc hatha jogi prywatnie, w klubie sportowym lub wyższych uczelniach. Praca z młodymi ludźmi dała mu wiele doświadczeń i pokazała własne braki. Uświadomiła mu, że jeśli chce rozwinąć hatha jogę z zapomnienia i przywrócić jej należny blask, musi przede wszystkim pracować nad sobą, poświęcając większość czasu własnej praktyce jogicznej. Pchany wewnętrznym impulsem, Sundara Iyengar długie lata ćwiczył po dwanaście godzin dziennie, cierpiąc jednocześnie skrajną nędzę. Z chwilą wybuchu wojny możliwości pracy stawały się coraz rzadsze, nigdy jednak nie zszedł ze ścieżki jogi.
Mistrz Tirumalai Krishnamacharya, uważał traktat Yoga Yajnavalkya (Joga Jadźńawalkja) w sanskrycie yoga-yājñavalkya za bardzo podstawowe źródło nauczania hatha jogi i tego podejścia nauczył Sundara Iyengara. Traktat napisany przez Mędrca Yajnavalkya Maharishi (przynajmniej VII wiek p.e.ch.) syna Devarāta i ucznia mistrza Vaisampayana Maharishi stał się podstawą dla innych dzieł o hatha jodze, w tym dla traktatów: Hatha Yoga Pradipika, Yoga Kundalini oraz Yoga Tattva Upanishads. Traktat jest napisany jako rozmowa pomiędzy filozofką Gargi, a mędrcem Yājñavalkya. Oryginalny tekst w sanskrycie zawiera 12 rozdziałów i łącznie 504 wersety. Traktat Yoga Yajnavalkya opisuje osiem członów tradycyjnej hatha jogi oraz postępy na nich jako progres na ścieżce jogicznej. Objaśnia także koncept nieco misteryjnej Kundalini, z którą pracuje się w istotny sposób w hatha jodze. Zaletą traktatu jest przystępne objaśnienie praktyczne technik pranajamy czyli ćwiczeń rytmiczno-oddechowych i pranicznych w hatha jodze. Ponad sto wersetów poświęconych jest na objaśnienie technik i rezultatów praktyki ćwiczeń typu pranayama. Traktat objaśnia także terapeutyczne działanie ćwiczeń pranajamy i ich zastosowanie w medycynie ajurwedyjskiej. Yoga Yajnavalkya objaśnia także zastosowanie pranajam do praktyk zaawansowanych członów jogi, w tym szczególnie do ćwiczeń pratjahary i dharany. Yoga Yajnavalkya objaśnia także wiele metod medytacji praktykowanych w czasach wedyjskiej starożytnej kultury duchowej Indii, w tym metody kontemplacji z wedyjskimi bóstwami wedle hatha jogi. Wedle Yoga Yajnavalkya joga tak samo nauczana powinna być dla kobiet jak i dla mężczyzn, nie ma zatem żadnej osobnej jogi dla kobiet, jak chcą niektórzy njuejdżowi poprawiacze starożytnej jogi. Mistrz Iyengar ani tym bardziej Tirumalai Krishnamacharya nie stworzył także jakiegoś nowego systemu nauczania hatha jogi, a jedynie rozpowszechnił bardzo starożytne metody praktyki hatha jogi, które opisane są w wielu indyjskich księgach, w tym w traktacie Yoga Yajnavalkya znanym także jako Sri Yajnavalkya-samhitopanishat, Yajnavalkya Samhita czy Yoga Yajnavalkya Smrti. W dawniejszych czasach wymagano opanowania wszystkich wersetów tego traktatu na pamięć, jeśli ktoś chciał uczyć hatha jogi.
 |
| Dalai Lama i Yogacharya BKS Iyengar |
Guru Iyengar przez pewien czas nie mógł znaleźć w metodach współczesnych nauczycieli jasnych i jednoznacznych wskazówek co do wykonywania asan i pranajam, gdyż wielu nie uważało go za odpowiedni materiał na ucznia. Szukał ich więc w laboratorium własnego ciała, eksperymentując na sobie samym oraz czytając dawne traktaty o jodze, których w Indiach są tysiące. Poszukując klucza do praktyki, jeździł po starożytnych świątyniach, gdzie zachowały się rzeźby bóstw w pozycjach jogi, analizował teksty źródłowe, badał i obserwował ciała uczniów. Sundara Iyengar twierdził, że wskutek licznych najazdów kultura Indii poniosła wielkie straty i po części został zerwany kontakt z tradycyjną wiedzą, chociaż ciągle żyje wielu wspaniałych i zdolnych uczniów oraz mistrzów wielu szkół tradycyjnej jogi. W starożytnych Indiach hatha joga była sztuką powszechnie uprawianą przez ludzi prowadzących życie rodzinne, a nie, jak sądzi się obecnie, dyscypliną przeznaczoną wyłącznie dla mnichów lub osób odchodzących od aktywnego życia, acz oczywiście mnisi także praktykowali jogę w jej dwunastu klasycznych odmianach. Mistrz Iyengar ożenił się i ma sześcioro dzieci; udowodnił tym samym, że człowiek obarczony rodziną i mieszkający w dwumilionowym mieście, może z powodzeniem uprawiać hatha jogę. Długotrwała praktyka zakończyła się sukcesem - Sundara Iyengar zdobył jasność w sztuce dawnych mistrzów jogi. Pod koniec lat czterdziestych XX wieku stał się coraz bardziej znanym nauczycielem jogi, dawał liczne pokazy połączone z wykładami. Poznał wiele znanych osobistości Indii, którym pomagał w ich problemach zdrowotnych. Filozofowi Jiddu Krishnamurtiemu udzielał lekcji jogi przez ponad dwadzieścia lat, o czym zwykle nie chcą pamiętać jego zwolennicy.
W roku 1952 do Indii przyjechał z koncertami słynny skrzypek i dyrygent Yehudi Menuhin. Poszukiwał mistrza jogi, który przywróciłby sprawność jego ramieniu. Sundara Iyengar usunął tę dolegliwość będącą ograniczeniem dla sztuki wielkiego wirtuoza. Niedługo potem, na zaproszenie Menuhina, wyjechał uczyć jogi do USA. Później coraz częściej podróżował, także do Europy Zachodniej. Nauczał sławne osobistości, w tym Elżbietę królową Belgii, pianistę Witolda Małcużyńskiego, pisarza Aldousa Huxleya i innych. W latach sześćdziesiątych XX wieku wielu zwykłych ludzi na Zachodzie zainteresowało się sztuką hatha jogi. Guruji Sundara Iyengar uczył ich podczas podróży zagranicznych i u siebie w domu. W ten sposób stale poszerzał się krąg jego uczniów i wielbicieli, i rosła sława sztuki jogicznej, którą rozwijał i udoskonalał warsztatowo w nowym dla siebie stopniu. Nie mogłaby się już dzisiaj wydarzyć anegdotyczna sytuacja, jak podczas pierwszego pobytu Sundara Iyengara w Anglii, kiedy to na lotnisku zapytano go, czy żuje szkło i pije kwas - takie były popularne wyobrażenia na temat jogi i joginów, których powszechnie mylono z fakirami. Po latach uczniowie wznieśli Iyengarowi w Punie ośrodek ćwiczeń, który został otwarty w 1975 roku. Nosi imię Ramamani, zmarłej żony mistrza, która była najważniejszą osobą w jego życiu i, jak twierdzi, współtwórczynią wszystkich sukcesów. Wraz z Sundara Iyengarem zajęcia w Indiach prowadziła jego córka Gita i syn Praśant, nauczyciele hatha jogi wysokiej klasy.
Metoda nauczania dopracowana przez Sundara Iyengara charakteryzuje się ogromną precyzją ruchu o której wiele można poczytać w dawnych traktatach poświęconych hatha jodze. Ćwiczy się tak, jak pozwala ciało, gdyż jest to droga przezwyciężania istniejących ograniczeń i nieprawidłowości, a każda część ciała musi wykonać ściśle określoną pracę ku postępowi. W praktyce asan (jest ich z wariantami ponad 200) trzeba stale wybiegać poza to, co wydaje się szczytem możliwości. W ten sposób można osiągnąć szybsze rezultaty, ale trzeba pamiętać, że nie z samych asan składa się praktyka hatha jogi. Ważną częścią nauczania wedle Mistrza Sundara Iyengara jest joga terapeutyczna, która zajmuje się wszelkimi typami chorób. Jest on również zwolennikiem przyrządów wspomagających ćwiczenia osób w warunkach rehabilitacji - specjalnie zaprojektowanych ławek, krzeseł, wałków, lin itp. W nauczaniu Sundara Iyengara istnieją również pozycje relaksowe, jak też pranajamy wykonywane w stanie całkowitego odprężenia oraz medytacja, która jest efektem prawidłowego ćwiczenia asan i ćwiczeń oddechowych. Warto pamiętać, że autentyczność nauczania jogi, jakiejkolwiek odmiany jogi, oceniamy po występowaniu generalnie Ośmiu Grup Ćwiczeń: Jama, Nijama, Asana, Pranajama, Pratjahara, Dharana, Dhjana, Samadhi. Brak jednej z grup ćwiczeń, często spotykany w domorosłych klubach fitnesowej jogi na Zachodzie pokazuje zwykle system zdegenerowany czyli produkt jogopodobny, chociaż początkowy trening hatha jogi zawsze kładzie duży nacisk na ćwiczenie Asan.
W toku praktyki, Sundararaja Iyengar wypracował doświadczalnie metodę nauczania, charakteryzującą się niebywałą precyzją i metodycznością, która wynika z solidnego treningu i doświadczenia. Guruji Iyengar tłumaczy intensywny charakter swojej metody tym, że poprzez praktykę hatha jogi musimy zwalczyć nasze negatywne tendencje, zarówno na płaszczyźnie fizycznej, jak i psychologicznej. Gdy w zaistniałą sytuację nie wprowadzimy żadnych nowych bodźców, nie ma możliwości zmiany. Gdy ciało jest trawione przez chorobę, a umysł przez szkodliwe i uciążliwe skłonności, musimy wprowadzić do „systemu“ bodziec, który będzie na tyle silny, by przerwać cierpienie, w którym tkwimy już wiele lat. Stąd w treningu u Sundara Iyengara tak wielki nacisk kładzie się z jednej strony na precyzję, a z drugiej strony na personalizację praktyki. Nie musisz wykonać docelowej pozycji – położyć dłoni na ziemi, dotknąć głową golenia etc., ale w każdej części ciała, w każdym układzie, dosłownie w każdej komórce – musi nastąpić odpowiednia praca. Wtedy i tylko wtedy, według Sundara Iyengara, praktyka będzie transformująca.
Charakterystyczna jest też metodyka nauczania wprowadzona przez tego charyzmatycznego nauczyciela hatha jogi. Nauczanie asan zaczyna się u niego od pozycji stojących, które oprócz wielu pozytywnych działań zdrowotnych, przede wszystkim pozwalają odczuć fizyczną i psychologiczną stabilność. Dopiero po opanowaniu podstawowych pozycji stojących, stopniowo wprowadza się następne grupy asan: siady, skłony do przodu, skręty, pozycje odwrócone, wygięcia do tyłu, pozycje brzuszne, chociaż jest to generalnie sprzeczne z tradycyjnym nauczaniem asan w szkołach indyjskich, gdzie zaczyna się od siadów medytacyjnych (skrzyżnych) oraz śawasany (pozycja relaksacji na leżąco). Nauczanie od asan w pozycji stojącej jest typowe jedynie dla indyjskiego kalaripayat - sztuki walki oraz treningu wychowania fizycznego, a Sundara Iyengar chciał upodobnić trochę hatha jogę do metodyki zachodniego wf, co może być znaczną szkodą dla samej hatha jogi, która jest pozbawiona istotnych podstaw.
Po ugruntowaniu się w praktyce asan, Guruji Iyengar zalecał rozpoczęcie praktyki pranajamy (kontroli oddechu). Dla podejścia Sundara Iyengara charakterystyczne jest to, że cały system ośmiostopniowej jogi wspominanej także przez Wielkiego Mistrza Patańdżali Maharyszi znajduje odzwierciedlenie właśnie w pozycjach jogi i kontroli oddechu. Zatem asana czy pranajama nie są tu zwykłym ćwiczeniem, a swoistą medytacją, w której odbija się zjednoczony stan ciała, umysłu i oddechu, zmysły są powściągnięte, a pole świadomości oczyszczone. Iyengar widząc ludzi na Zachodzie, często niezdolnych z powodu katastrofalnego stanu ciała do kilku minut medytacji w siadzie skrzyżnym postanowił gimnastykować ich metodami treningowymi rodem z wojskowego treningu Kalaripayat, przeznaczonego dla Wojowników, którzy dużo ćwiczą na stojąco.
Jednakże dziedziną, dzięki której Guruji Sundara Iyengar ze swoją metodą stał się szczególnie znany, są terapeutyczne (medyczne) zastosowania hatha jogi. Sundara Iyengar nie tylko starał się dostosować pozycję do indywidualnych możliwości każdej osoby, dzięki zaprojektowanym przez siebie pomocom (kostki, paski, koce etc.), ale również leczył hatha jogą. Od samego początku swojego nauczania pomagał wielu ludziom rozwiązać ich problemy zdrowotne, zdobywając coraz większą sławę w swoim kraju i na świecie. W uznaniu swoich zasług otrzymał wiele prestiżowych tytułów i nagród, a magazyn „Time“ uznał go za jedną ze stu najbardziej wpływowych osobistości XX wieku. Sam Guruji Iyengar kontynuował nieprzerwanie swoją praktykę, emanując niesłychaną na swój wiek witalnością aż do swojej śmierci w sierpniu 2014 roku. O sobie mawia: „Gdy praktykuję, jestem filozofem; gdy nauczam, jestem naukowcem; gdy demonstruję – jestem artystą.“
Metody nauczania Sundara Iyengara angażują całego człowieka - jego ciało, umysł i duszę - acz jest to zasada w każdej formie praktyki jogi. Jednak dla obserwatora zewnętrznego widzialna jest jedynie fizyczna forma asany; nie może on dostrzec procesu dokonującego się w świadomości osoby ćwiczącej. Tu prawdopodobnie leży przyczyna, dla której hatha-joga określana jest często mianem fizycznej. Praktyka jogi jest medytacją w ruchu, kontemplacją w działaniu, a tradycyjne szkoły hatha jogi w Indii zalecają trzy tempa praktyki: normalne tempo poruszania, zwolnione oraz przyśpieszone. Dla Sundara Iyengara ciało jest świątynią ducha, powtarzanie zaś asan i pranajam znaczy to samo, co dla innych powtarzanie mantr, odmawianie modlitwy lub różańca, chociaż prawdziwe indyjskie szkoły hatha jogi uczą mantr odpowiednich do asan, w tym specjalnej maha mantry z którą wykonuje się wszystkie asany. Guru Iyengar uczył jogi, która jest nie tylko terapią ciała, lecz także psychiki i duszy. Człowiek jest całością - mówił Sundara Iyengar - dlatego zdrowie nie jest wyłącznie brakiem chorób, ale polega na odczuwaniu własnej pełni, osiągnięciu doskonałej harmonii wszystkich elementów naszego bytu.
Gurudżi Sundara Iyengar uczył w niezwykły sposób, często zaskakując i zdumiewając jego dynamizm. Czasami sprawiał wrażenie, że aż skrzy się od emanowanej energii. Charakteryzowała go wielka troskliwość - nie tylko o dokładność wszystkich, najdrobniejszych nawet szczegółów, ale przede wszystkim o ćwiczących, sadhaków. Zajmował się każdym indywidualnie, oczywiście w miarę możliwości i liczby uczestników zajęć. Na podstawie wyglądu ucznia potrafi dobrze określić jego stan psychiczny i fizyczny, a potem w ułamku sekundy wyczuć i wskazać najwłaściwszą drogę ćwiczenia. Jako nauczyciel Guru Iyengar był bardzo stanowczy, lecz kiedy wymagała tego sytuacja, potrafił okazywać ciepło i zrozumienie w formie rzadko spotykanej u innych ludzi. Był tak aktywny w pomaganiu i korygowaniu, że jego pracę na sali można bez przesady określić mianem dewaicznej. Osiągnął nieprawdopodobny artyzm w swojej sztuce, a asany w Jego wykonaniu wydawały się żywymi rzeźbami. Guru Iyengar był człowiekiem o tak wielu wymiarach, że zawodziły wszystkie określenia - są za mało precyzyjne, a przede wszystkim za słabe.
Tysiące ludzi na całym świecie uprawia hatha jogę według instrukcji otrzymanych od B.K.S. Iyengara, najwięcej w Ameryce Północnej i Wielkiej Brytanii, a także w Europie, Australii, Japonii, RPA i wielu innych krajach. W Polsce jest ona również znana i z powodzeniem stosowana od 1984 roku, chociaż nie tak popularna jak nauczanie Mistrza Śiwananda (Paramahansa Sivananda), Swami Vivekananda, Guru Anandaśiva czy Swami Kuvalayananda. Zajęcia prowadzą instruktorzy, którzy zdobywali kwalifikacje bezpośrednio pod okiem mistrza, bądź na specjalnych kursach prowadzonych przez jego zaawansowanych uczniów. Specyfika tej metody wymaga, aby przyszli nauczyciele przechodzili wieloletni trening praktyki własnej oraz przygotowania do nauczania innych. Zasadę tę Mistrz Iyengar stosował również względem siebie - ćwiczył asany codziennie co najmniej trzy godziny (yama), nie wliczając w to czasu, kiedy prowadzi zajęcia. Oprócz trzech godzin ćwiczenia asan, wykonywał aż po kres życia przynajmniej przez godzinę dziennie ćwiczenia oddechowe pranayama. Pomimo podeszłego wieku zadziwiał niespotykaną witalnością i młodością, żywą inteligencją, poczuciem humoru i aktywnością: wciąż podróżował, prowadził kursy i szkolenia, tak jakby urodził się do prowadzenia treningów hatha jogi.
Mistrz Yogacharya B.K.S. Iyengar jest autorem klasycznych podręczników do nauki asan i pranajam: Światło jogi, (Light on Yoga), Pranajama (Light on Pranayama) oraz zbioru osobistych uwag Drzewo jogi (The Tree of Yoga), a ponadto tłumaczenia i komentarza do Yogasutr Patanjali Maharishi (Light on the Yoga Sutras of Patanjali), a także albumu o jodze pojmowanej jako sztuka (The Art of Yoga) i licznych artykułów. Mistrz Sundara Iyengar powiadał, że joga, którą praktykował w tak trudnych okolicznościach, wyprowadziła go z chorób, dała zdrowie i siłę. Tym bardziej my, ludzie żyjący w znacznie łatwiejszych warunkach, nie powinniśmy wyrzekać się korzyści płynących z jej uprawiania. Brzmi to przekonująco w ustach człowieka, który rozpromował tę sztukę na Zachodzie i ofiarował ją zwykłym ludziom na całym świecie.
Mistrz Yogacharya Iyengar żył, jak na Indusa, bardzo długo, umarł mając ponad 95 lat. Jeszcze w latach 2010-2014 można było podziwiać jego piękną, codzienną praktykę w Indiach - praktykę doskonałą, uczciwą i nieustającą od osiemdziesięciu lat. W njuejdżowej i zamerykanizowanej Punie, w środkowo-zachodnich Indiach, prowadził Instytut Jogi dla ludzi z Zachodu, do którego pielgrzymowały tysiące entuzjastów tej dyscypliny i sztuki. Nikt nie wyobrażał sobie, że ich Gurudżi (nazywany tak z szacunkiem) nie dożyje co najmniej stu lat. Mistrz Iyengar był symbolem zdrowia i osobistością w kulturze indyjskiej, a za swoje zasługi otrzymał najwyższe indyjskie odznaczenie państwowe Padma Vibhushan. Jednak największy wpływ jego nauczanie wywarło na Zachodzie, w USA i Europie. Gdy pojechał tam sześćdziesiąt lat przed swoją śmiercią na zaproszenie Yehudi Menuhina, pytano go powszechnie, czy joga polega na leżeniu na gwoździach i żuciu szkła. Gurudźi B.K.S. Iyengar odmienił te wyobrażenia. Jemu w znacznym stopniu przypada zasługa za to, że hatha joga na Zachodzie „dotarła pod strzechy” jako szkoła samodoskonalenia człowieka od poziomu fizycznego.
Wielki sukces nauczania hatha jogi był okupiony dewaiczną pracą. Mistrz Yogacharya Sundara Iyengar dał w życiu piętnaście tysięcy wyczerpujących pokazów -wykładów (średnio co drugi dzień). Każdy z nich był inspirujący, a asany w jego wykonaniu przypominały piękne, ruchome rzeźby, jakby wyjęte spod dłuta Michała Anioła. Jednak nadludzki wysiłek pracy dla popularyzacji jogi, trauma skrajnej biedy i choroby przeżyte w młodości (na czele z gruźlicą), z których wyleczył się hatha jogą, prawdopodobnie były przyczyną, że na końcu serce odmówiło mu posłuszeństwa. Gurudżi Iyengar uczył hatha jogi, a nie zwykłej gimnastyki. Nie był człowiekiem-gumą, tylko kimś w pełni duchowo zintegrowanym, promieniującym mocną, czystą, dobrą energią. Zwykł mówić, że ciało jest świątynią, a asany modlitwami. Ciało i oddech były dla niego wehikułami medytacji, a na zajęciach przekazywał uczniom, sadhakom to, co było niedostępne widzom, którzy śledzili na scenie ruchy jego ciała. Uczył ich jak docierać do źródła energii i mocy, harmonii i spokoju w nich samych. Napisał dla nich najbardziej ceniony na świecie podręcznik „Światło jogi” (wydany też w Polsce). pewnych rzeczy brakowało w nauczaniu Yogacharya Sundara Iyengara, ale wiele duchowo istotnych spraw bardzo trudno jest wprowadzać na Zachodzie, a do nich należy chociażby Dikszan - piękna, tradycyjnie trwająca trzy dni ceremonia inicjacyjna Przyjęcia Ucznia do Szkoły Hatha Jogi (Yoga Dikshan). Całkiem jednak możliwe, że ceremonia jest kultywowana, ale jedynie w gronie długoletnich, bardziej zaawansowanych uczniów Mistrza Iyengara, a ludziom co do których nie wiadomo czy przyjdą na kolejny trening - nawet się takich pięknych subtelnościach nie wspomina.
Guru Iyengar był skrajnie wymagającym, doskonałym nauczycielem hatha jogi, lecz zawsze najwięcej wymagał od siebie. Najwięcej troski poświęcał ludziom chorym i rekonwalescentom - proponował dla nich specjalne zajęcia, techniki, pomoce. Nie tylko środowisko jego uczniów odczuwa po jego śmierci wielką stratę. Odszedł król, odszedł lew hatha jogi bramińskiego klanu Iyengar, którego nazwą niczym klanowym nazwiskiem posługiwał się przez całe życie. Dotychczasowi adepci szukają drugiej osoby o podobnej wiedzy i charyzmie, ale wiele klanów bramińskich kultywujących sekrety jogi nie chce nauczać ludzi na Zachodzie. Ktoś kiedyś powiedział, że tej rangi artysta rodzi się raz na dwieście, trzysta lat w danym kraju, niczym Michelangelo Buonarotti. Mistrz Yogacharya B.K.S. Iyengar wypowiedział się kiedyś o swoim nieuchronnym odejściu: „Śmierć nie jest ważna dla jogina; jest mu wszystko jedno, kiedy umrze. Nie jest istotne dla niego, co zdarzy się po śmierci. Interesuje go wyłącznie życie – to, jak może je wykorzystać dla wyniesienia rodzaju ludzkiego na wyższy poziom ewolucji... Nie interesuje go nic poza tym” (cyt.: „Drzewo jogi”). Jest to jasna wskazówka dla spadkobierców jego dziedzictwa.
Mistrz B.K.S. Iyengar przyniósł Wschód na Zachód
Nasze ciało jest wspaniałe. Dźwiga nasz mózg dokądkolwiek chcemy pójść, pozwala nam zasiąść z przyjacielem do dobrego posiłku, sprawia, że po biegu lub pływaniu czujemy się pełni energii. Więc chociaż joga miała swój początek poza kulturą zachodnią, jej dobrodziejstwa są teraz odczuwane przez ludzi Zachodu. Piękno jogi wedle nauczania Mistrza Yogacharya Sundara Iyengara to przede wszystkim odkrycie istnienia w każdym z nas żywej architektury, którą wystarczy tylko odsłonić. Jak każda struktura, ta też wymaga precyzji szlifowania brylantów. I rzeczywiście, Mistrz Yogacharya B.K.S. Iyengar naucza, że ciało powinno wejść w każdą pozycję jogi tak płynnie, jak światło, które prześwieca dobrze oszlifowany brylant.
Guruji Sundara Iyengar mając 85-95 lat nadal uczył w Indiach w njuejdżowym i zamerykanizowanym instytucie w Punie, który sam założył w roku 1973. Pierwszą grupę hatha jogi poprowadził już w roku 1936, lecz nauki hatha jogi gotry-klanu Iyengar zaczął przenosić na Zachód dopiero po tym, jak rozpoczęła się jego nieprzerwana przyjaźń ze skrzypkiem Yehudi Menuhinem (1916-1999). Wprowadzeniem do jogi dla ludzi na całym świecie była wydana w roku 1966 książka Mistrza Iyengara pt. Light on Yoga - 300 stron instrukcji i zdjęć poszczególnych pozycji zwanych asanami (polski przekład "Światło jogi", tł. Sławomir Bubicz - główny propagator stylu w Polsce). W Stanach Zjednoczonych oddani wielbiciele zakładali pierwsze grupy hatha jogi Mistrza Iyengara już w roku 1974, stopniowo rozwijając to, co przemieniło się w powszechnie przyjęty na Zachodzie sposób uprawiania hatha jogi, której tradycja w Indiach ma 7000 lat. Światło jogi zostało do 2014 roku przetłumaczone na kilkanaście języków, w tym na język angielski, duński, francuski, niemiecki, hebrajski, węgierski, włoski, japoński, koreański, polski, rosyjski, hiszpański, ukraiński, gudżarati, hindi, kannada, marathi.
Yogacharya Mistrz Sundara Iyengar zawsze uczył praktykujących hatha jogę, by przepełniali swe ciało uważnością. Celem jest połączenie umysłu z oddechem i ciałem, a nie z jakąś ideą. Filozofia Guru Sundara Iyengara jest wschodnia, ale wizja, którą tworzy miała charakter uniwersalny. Ludzie Zachodu mogą więc włączyć nauki Mistrza Yogacharya Iyengara do swojego życia i do praktyki hatha jogi, lecz żyjąc na ziemi zachodniej i tak pozostaną ludźmi Zachodu. W czasie, gdy gramy, jak podczas ćwiczenia jogi, każdy niuans, każdy szczegół i gest staje się centrum naszej uwagi. Podobnie do pianisty, skupiamy swoją uwagę całkowicie i w każdej chwili zamieniamy ją w to, jak gramy. Mistrz Yogacharya Sundara Iyengar wiedział, czego potrzebuje ludzkie ciało; wprowadził zatem Zachód na jedną ze znanych na Wschodzie ścieżek prowadzących do zdrowia i dobrego samopoczucia oraz podstawę dla dalszych poszukiwań duchowych w tym podstawę do przyszłego praktykowania królewskiej radża jogi (Raja Yoga), której potrzeba naturalnie pojawia się, gdy hatha joga wyczerpuje swoje możliwości. Yogacharya (Yogaćarya, Yoga Aćarya) oznacza renomowanego, biegłego i wykształconego w jodze nauczyciela jogi.
Yoga Yajnavalkya tak naucza:
संयोगो योग इत्युक्तो जीवात्मपरमात्मनोः॥
saṁyogo yoga ityukto jīvātma-paramātmanoḥ॥
Zjednoczenie jaźni wcielonej (jivātman) z Jaźnią Wyższą (paramātman) nazywane jest Jogą.
Publikacje Mistrza BKS Iyengara w języku polskim
Mistrz B.K.S. Iyengar jest autorem klasycznych podręczników do nauki asan i pranajam, a kilka z nich jest dostępnych w języku polskim, jednakże w bardzo niewielkich nakładach.
B.K.S Iyengar, Joga, wyd. 1. Warszawa: PWN, 1990. (Light on Yoga) (późniejsze wyd. pt.Światło jogi)
B.K.S Iyengar, Pranajama (Light on Pranayama)
B.K.S Iyengar, Drzewo jogi (The Tree of Yoga)
B.K.S Iyengar, Album o jodze pojmowanej jako sztuka (The Art of Yoga)
B.K.S Iyengar, Joga światłem życia, wyd. przez Galaktyka
Oryginalne publikacje Mistrza BKS Iyengara
Iyengar, B.K.S. (1966), revised ed. 1977. Light on Yoga. New York: Schocken. ISBN 978-0-8052-1031-6
Iyengar, B.K.S. (1989), Light on Pranayama: The Yogic Art of Breathing. New York: Crossroad. ISBN 0-8245-0686-3
Iyengar, B.K.S. (1985), The Art of Yoga. Boston: Unwin. ISBN 978-0-04-149062-6
Iyengar, B.K.S. (1988), The Tree of Yoga. Boston: Shambhala. ISBN 0-87773-464-X
Iyengar, B.K.S. (1996), Light on the Yoga Sutras of Patanjali. London: Thorsons. ISBN 978-0-00-714516-4
Iyengar, B.K.S. (1998), Arogya Yoga. Wydane w językach kannada i maratyjskim w Indii.
Iyengar, B.K.S. (1999), Light on Asthanga Yoga.
Iyengar, B.K.S., Abrams, D. & Evans, J.J. (2005). Light on Life: The Yoga Journey to Wholeness, Inner Peace, and Ultimate Freedom. Pennsylvania: Rodale. ISBN 1-59486-248-6
Iyengar, B.K.S. (2007). Yoga: The Path to Holistic Health. New York: Dorling Kindersley. ISBN 978-0-7566-3362-2
Iyengar, B.K.S. (8 Vols, 2000–2008). Astadala Yogamala: Collected Works. New Delhi: Allied Publishers. Wydanie pięciotmowe.
Iyengar, B.K.S. (2009). Yoga Wisdom and Practice. New York: Dorling Kindersley. ISBN 0-7566-4283-3
Iyengar, B.K.S. (2010). Yaugika Manas: Know and Realize the Yogic Mind. Mumbai: Yog. ISBN 81-87603-14-3
Iyengar, B.K.S. (2012). Core of the Yoga Sutras: The Definitive Guide to the Philosophy of Yoga. London: HarperThorsons. ISBN 978-0007921263
Iyengar, B.K.S., Yoga - Ek Kalpataru. Wydane tylko w języku maratyjskim.
Nauczyciele w Polsce
Wedle oficjalnej strony http://www.bksiyengar.com uprawionych do nauczania jogi metodami BKS Iyengar jest zaledwie około trzydzieści osób! Kwitnący w prawie każdym mieście wysyp grup uczących metodą B.K.S. Iyengara wydaje się zatem wielkim nieporozumieniem, ale jak to w Polsce, widać wiele osób lubi się podpiąć pod szyld popularnego mistrza i udawać, że ma pojęcie o hatha jodze według stylu nauczania Yogacharya B.K.S. Iyengara...
Tutaj lista oficjalnie uprawnionych do reprezentatywnego nauczania hatha jogi w stylu Yogacharya B.K.S. Iyengara:
Ilość certyfikowanych instruktorów w różnych krajach:
Zanim udasz się na zajęcia do kogoś, kto reklamuje się jako instruktor hatha jogi metodą Iyengara, sprawdź czy aby ma odpowiednie uprawnienia. Być może osoba jedynie czytała jakąś książkę Yogacharya B.K.S. Iyengara i niewielkie ma w temacie pojęcie.
Wielki mistrz jogi który spopularyzował jogę na zachodzie.
OdpowiedzUsuń