Yip Man i Wing Chun

Mistrz Yip Man 

Yip Man to legenda twardego Kung Fu Wu Shu opracowanego przez kobietę, a pochodzącego od mnichów z klasztoru Szaolin. Yip Man pisany także jako Ip Man lub Yip Kai-Man urodził się 1 października 1893, zmarł 2 grudnia 1972 – mistrz Wing Chun z Foshan (Fatshan) w Chinach. Dożył sędziwego wieku 79 lat, co dobrze świadczy o ćwiczonej sztuce walki. Mistrz Yip Man wedle niektórych źródeł urodził się w roku 1894, a według innych źródeł w 1898, także czasem podaje się jako dzień urodzenia 14 października lub 1 listopada. 

Sifu Yip Man - Mistrz Wing Chun

Mistrz Yip Man pochodził z jednego z najbogatszych rodów w Foshan (Fatshan). Był szesnastym i ostatnim uczniem Mistrza Chan Wah Shuna. Po śmierci Chan Wah Shuna został uczniem Mistrza Leung Bika. Mistrz Leung Bik był synem Leung Jana i podobnie jak jego brat Leung Chun nie był wysokiego wzrostu. Jak podaje historia stylu, Mistrz Leung Jan nie nauczył Chan Wah Shuna wszystkich technik, jak na przykład prawidłowej pracy nóg i niektórych technik z trzeciej formy. Aby wyrównać szanse swych synów musiał ich tych technik nauczyć, dlatego Mistrz Yip Man mając dostęp do niejako obu wersji spróbował je na nowo połączyć w prawidłową technikę. Po kilku latach treningu w całej okolicy znano go jako niepokonanego eksperta utalentowanego w sztukach walki.

W okolicy, gdzie mieszkał, żył mistrz Chan Wah Shun, który słynął z reputacji bojownika przeciwko złodziejom i bandytom napadającym na bogatych kupców i przedsiębiorców oraz szkodzący ich interesom. Od dziecka Yip Man obserwował treningi Chan Wah Shun’a. Po jakimś czasie jego wizyty na treningach stały się regularne – Yip Man miał wówczas 12 lat – co zaowocowało prośbą o zaakceptowanie go i przyjęcie w poczet oficjalnych uczniów. Mistrz miał już wtedy 60 lat i nie chciał przyjmować nowych uczniów. Aby zniechęcić Yip Man’a powiedział mu, że przyjmie go na studenta, jeśli ten zapłaci mu czesne za naukę w wysokości 300 sztuk srebra. Jednakże, kiedy Yip Man wrócił następnego dnia wraz ze swymi całymi oszczędnościami, mistrz Chan oraz rodzice Yip Man’a zobaczyli jak wielkie było jego pragnienie ćwiczenia Wing Chun. Rodzice zgodzili się opłacić studia u mistrza, zaś Yip Man stał się jedynym studentem z szesnastej generacji uczniów mistrza. Niestety już 1909 roku mistrz umiera, lecz na łożu śmierci prosi, by jeden z jego wcześniejszych uczniów, Ng Chung Sao, dokończył edukację młodego Yip Man’a.

W 1910 roku – rok po śmierci mistrza, rodzice wysłali Yip Man’a do Hong Kong’u na naukę w St Stephen’s College. Młody Yip wraz ze szkolnymi kolegami toczył wiele pojedynków, co pozwoliło mu docenić skuteczność Wing Chun, potwierdził to w wielu walkach. Na jedną z takich walk szkolny kolega (Yip Lai) przyprowadził, pracującego w firmie ojca, starszego człowieka, który posiadał dużą biegłość w kung fu. Człowiek ten miał ponad 50 lat i był bardzo ekscentryczny. Po poznaniu Ip Man’a oraz po naleganiach Lai’a zgodził się na walkę. Bez trudu pokonał Yip Man’a. Szybko okazało się, iż Yip Man właśnie spotkał syna mistrza swojego pierwszego nauczyciela Chan Wah Shuna – Leung Bik’a. Mistrz Leung Bik, będąc synen Leung Jan’a, jednak posiadając odmienną budowę ciała, zmodyfikował lekko system, którego uczył go ojciec. Oczywiście znając zawziętość Yip Man’a – również on (Leung Bik) zgodził się na przekazanie swojej wersji systemu, co pozwoliło na skompletowanie i poszerzenie wiedzy oraz umiejętności Yip Man’a. Okres jego studiów u Leung Bik’a trwał około dwa i pół roku.

Mistrz Yip Man pochodził z bogatej rodziny i w swoich początkowych latach nie musiał się zbytnio martwić o swój byt. Sytuacja zmieniła się w czasie okupacji japońskiej. Kiedy odmówił Japończykom nauczania stylu Wing Chun, musiał się przed nimi schronić. Kiedy po kapitulacji wrócił do Foshan, został oficerem policji. Pod koniec 1949 będąc policjantem Kuomintang wyemigrował do Makau, a następnie do Hongkongu, zostawiając rodzinę w Foshan. Jego synowie wyemigrowali do Hongkongu znacznie później, dlatego niewiele zdążyli się od ojca nauczyć. Prawdopodobnym powodem ucieczki było to, że zabił kogoś i obawiał się zemsty władz Chińskiej Republiki Ludowej.

Mistrz Yip Man początkowo nie przewidywał szerokiego nauczania stylu Wing Chun. W roku 1952 na skutek problemów finansowych przyjął kilku uczniów po 40 latach nauki własnej. Został spadkobiercą stylu Wing Chun. W okresie prowadzenia szkoły nauczał jedynie kilkunastu uczniów, wyłącznie Chińczyków. Pierwszymi uczniami byli między innymi Leung Sheung, Lok Yiu, Chu Shong-Tin i Wong Shun Leung. W 1967 roku założył Hong Kong Ving Tsun Athletic Association (zh. 香港詠春拳體育會). Ustalił tym samym zachodnią pisownię stylu. W roku 1968 wycofał się z czynnego nauczania. Zmarł 2 grudnia 1972 na raka gardła. Powodem choroby mogła być duża liczba wypalanych papierosów, jak również opium.

Wiele źródeł podaje, że jednym z najsłynniejszych uczniów Yip Mana był Bruce Lee, ale część badaczy wątpi w prawdziwość tego twierdzenia. Jak w wielu innych szkołach walki, nauczaniem młodszych adeptów zajmowali się z reguły najstarsi uczniowie mistrza, a ten jedynie od czasu do czasu udzielał dodatkowych wskazówek. Dlatego najbardziej prawdopodobne jest, że Bruce Lee uczył się od swoich starszych kolegów. Jednym z kolegów Bruce’a Lee w czasie nauki był mistrz William Cheung. Fragment życia Yip Mana dotyczący okupacji japońskiej został przedstawiony w filmie “Yip Man”, przy którego kręceniu pomagał syn mistrza. W 2010 powstała kontynuacja filmu, która w kolejnej części dotyczy okresu, w czasie którego uczył się Bruce Lee.

Mistrz Yip Man pozostawił po sobie wielu zdolnych i prominentnych uczniów, którzy przekazują spuściznę jego nauczania, w tym takie nazwiska jak: Leung Sheung, Lok Yiu, Leung Ting, Chu Shong-tin, Wong Shun Leung, Wong Kiu (王喬), Yip Bo-ching (葉步青), William Cheung, Hawkins Cheung, Bruce Lee, Wong Long, Wong Chok, Law Bing, Lee Shing, Ho Kam-ming, Moy Yat, Duncan Leung, Derek Fung Ping-bor (馮平波), Chris Chan Shing (陳成), Victor Kan, Stanley Chan, Chow Sze-chuen, Tam Lai, Lee Che-kong, Kang Sin-sin, Simon Lau, swojego kuzyna Lo Man-kam, a także swoich synów Ip Ching and Ip Chun. Yip Man pozostawił po sobie także pisaną historię Wing Chun. 

Krótka chronologia 1914 – 1972 

W 1914 roku wrócił do Fatshan, gdzie założył rodzinę oraz rozpoczął pracę w policji. W 1937 Japończycy najeżdżają południowe Chiny. Podczas okupacji, Yip Man, który skończył juz 44 lata, popadł wraz z rodziną w głębokie ubóstwo.

W latach 1914-1937 Mistrz Yip Man pracował w armii oraz policji.

Od roku 1941 zaczął uczyć Wing Tsun w jednej z licznych przędzalni w Hong Kongu. W 1946 roku Yip Man na pewien czas musiał zawiesić nauczanie Wing Tsun.

W 1946 roku Yip Man na pewien czas musiał zawiesić nauczanie Wing Tsun.

W latach 1945 i 1949, mieszkał kolejno w Kwong Chon i Futshan, przestał ćwiczyć Wing Chun. W wieku 56 lat, uciekając przed Ruchem Ludowym i zmianą ustroju w Chinach, wyjechał najpierw do Macao, a następnie, tym razem na stałe, do Hong Kongu.

W 1950 rozpoczął nauczanie Wing Chun, pierwsze zajęcia miały miejsce w Kowloon przy Dai Lam Street. Szkoła mieściła się ona przy Związku Zawodowym Pracowników Restauracji w Hong Kongu. Gdy otwierał szkołę miał raptem ośmiu uczniów. Z biegiem lat Yip Man przenosił swą szkołę wielokrotnie, a uczniów zainteresowanych stylem Wing Tsun ciągle przybywało.

Od 1953 do 1954, naucza w Hoi Tan Street, mając za uczniów Wong Shun Leung, Wong Kiu, Wong Chaok oraz Ng Chan.

Po 1955 roku, wśród nowych uczniów znaleźli się ci, którzy, w niedalekiej przyszłości, przyczynili się do popularyzacji stylu Wing Chun w świecie: Lee Kam Sing (Hong Kong) Kan Wa Jeet zanany jako Victor Kan (Anglia), Lo Man kam (Taiwan) Cheung Cheuk Heng znany jako William Cheung (Australia).

W 1957, Yip Man na pięć kolejnych lat zmienił lokalizację swego KWOON. W tym okresie jego uczniem był Lee Siu Lung ‘mały smok” znany jako Bruce Lee – wielka legenda świata sztuk walki XX wieku. Uczniami mistrza byli wówczas: Mek Po, Yeung Hei, Moy Yat i Ho Kam Ming.

W latach 1962 – 1963 Yip Man udzielał lekcji Wing Chun przy 61 Tai Po Road. Następnie, pomiędzy rokiem 1963 a 1965 – na ostatnim piętrze restauracji Tai Sanga przy Fook Chuen Street w Tai Kok Sui.

Po roku 1965 Mistrz nauczał jeszcze w trzech innych miejscach: Waterloo Road, Chi Yau Road i Siu Fai Toi, w domu swego ucznia Yip Sing Chauka. Pod koniec życia Yip Man zamieszkał przy Tong Choi Street, gdzie dawał prywatne lekcje trzem uczniom. Byli to Wong Chu Wah (Yat Oak Goi Tse), Wong Hei oraz Hong Jap Sum.

W 1965 roku, gdy Yip Man skończył 72 lata jego szkoła została oficjalnie zamknięta, a sam Mistrz przeszedł “na emeryturę, chociaż dokształcał jeszcze kilku wybranych starszych uczniów systemu.

Yip Man tuż przed śmiercią zapytany, kto zostanie spadkobiercą całego systemu Wingtsun, odrzekł: “ktokolwiek miał najwięcej uczniów ze znaczącymi rezultatami, będzie w przyszłości naturalnie wielkim mistrzem Wing Tsun”.

Yip Man zmarł we własnym domu pierwszego grudnia 1972 roku, w wieku 79 lat w swoim mieszkaniu na ulicy Tong Choi.

Linia centralna

Wing Chun Kung Fu 

Wing Chun (Wing Tsun Kuen, Ving Tsun Kuen) to jeden z ponad trzystu chińskich stylów walki Wu Shu (jap. Budo), którego szkoły występują w ponad 60 krajach, a sam styl i jego pochodne ma ponad 1,3 mln adeptów. Wing Chun (Tsun) to twarde Kung Fu stworzone przez kobietę, mniszkę z buddyjskiego klasztoru Szaolin. Style pochodne od Wing Chun: Wing Tsun (Leung Ting), Ving Tsun (Wong Shun Leung), Tradicional Wing Chun (William Cheung) lub Yongchun (dialekt mandaryński). Spotyka się też inne pisownie nazwy stylu. Różnice w nazewnictwie wynikają przeważnie z różnych przekazów zapisywanych ze słuchu bez znajomości transliteracji języka chińskiego. Mistrz Yip Man nauczał w Hongkongu tysiące osób, tylko około 5 osób skończyło pod jego okiem cały system Wing Chun. Istnieje wiele szkół podających się jako Wing Chun, które nie mają prawie nic wspólnego ze stylem nauczanym w Hongkongu, dlatego czystość przekazu i bezpośredni kontakt z chińskim nauczycielem są wyznacznikiem jakości szkoły.

Tradycja podaje, że w drugiej połowie XVII-ego i na początku XVIII-ego wieku grupa mistrzów z klasztoru Szaolin opracowywała styl, który miał być skuteczny w walce z Mandżurami i łatwy do nauki w krótkim czasie. Jednak zanim zakończono pracę, mandżurscy najeźdźcy spalili klasztor. Uratowało się jedynie pięcioro mnichów, a wśród nich mniszka Ng Mui, która dopracowała podstawy tego stylu. Jak wiele innych legend o początkach stylów, także i ta mówi, że dzieło Ng Mui uzyskało swój końcowy kształt w niezwykły sposób: z inspiracji walką żurawia z lisem a także podczas snów jakie z inspiracji tą walką miała Ng Mui. Mniszka przekazała swą wiedzę świeckiej uczennicy Yim Wing Chun, której mąż nadał stylowi nazwę. Tak więc, choć słowa “wing chun” po chińsku znaczą “piękna wiosna”, nazwa stylu pochodzi nie od pory roku, lecz od imienia półlegendarnej mistrzyni. Do połowy XIX wieku styl Wing Chun rozwijał się wyłącznie w rodach mieszkających w południowochińskiej prowincji Guangdong, w miastach Foshan, Kanton i Hongkong. Początkowo styl był walką bez broni, później wzbogacono go o walkę parą noży motylkowych, a ludzie używający do kierowania łodzią długiego kija opracowali technikę walki tym narzędziem. Rozwinięto również metody treningowe, w tym specyficzne ćwiczenia na drewnianym manekinie.

Po śmierci Mistrza Yip Mana spadkobiercami stylu Wing Tsun zostało czterech jego uczniów: Leung Sheung, Lok Yiu, Tsui Sheung Tin, Wong Shun Leung. Uczniowie Yip Mana jako jedni z nielicznych zaczęli uczyć ludzi z innych kontynentów i uczynili styl jedną z najpopularniejszych odmian chińskiej sztuki walki na świecie. Znani uczniowie to: Chiu Wun, William Cheung, Wong Shun Leung, Leung Sheung, WanG Kiu, Lok Yiu, Tsui Shan Tin, Moy Yat, Bruce Lee. Leung Ting rozpoczął trening Wing Chun w wieku 13 lat. Pierwszymi instruktorami byli bracia jego matki Cheng Fook i Cheng Pak, ćwiczący w ówczesnej szkole Yip Mana. Następnie Leung Ting wstąpił do szkoły pierwszego ucznia Yip Mana w Hongkong – Leung Sheunga. W wieku 18 lat został asystentem w klubie Cheng Fooka i Chang Paka – pomaga im w nauczaniu. W latach 60 zostaje ostatnim uczniem prywatnym Mistrza Yip Mana, poznając ostatnią, kompletną wersję systemu na lekcjach prywatnych z Yip Manem. Przekaz ten znacznie różni się od technik nauczanych przez Yip Mana w Stowarzyszeniu Pracowników Restauracji w latach 50 -tych. Odznacza się także usystematyzowanym programem nauczania, w formie lekcji oraz sekcji Chi Sao oraz programem walki opracowanym przez Mistrza Yip mana w 1969 roku. W 1972 roku za zgodą Mistrza Yip Mana otwiera Leung Ting Gym w Hongkongu – kwaterę główną International Wing Tsun Associatiomn, największe profesjonalne stowarzyszenie kung fu na świecie, ze szkołami w 64 krajach świata.

Oprócz Wing Tsun Leung Tinga oraz Wing Chun Williama Cheunga, istnieje jeszcze kilka innych odmian tego stylu. Niektóre z nich powołują się na 200-letnią historię i nie krzyżowały się z innymi. Mimo to, istnieje między nimi wiele podobieństw. Różnią się formami, chociaż podstawowe ruchy są takie same.

* Sun Wing Chun (mistrza Sun Wa Pak) zawiera 8 form ręcznych i 2 z bronią,

* Pao Fa Lien (mistrza Lim Ta Sheng) zawiera 14 form ręcznych i 7 z bronią.

Styl Wing Chun zawiera 3 podstawowe formy ręczne:

* Siu Nim Tao (Siu Lim Tao) – w tłumaczeniu na polski “mała idea”

* Chum Kiu – w tłumaczeniu na polski “szukanie mostu”

* Biu Tze (Biu Jee) – w tłumaczeniu na polski “strzelające palce”

Wszystkie nazwy podane są w języku kantońskim. W mandaryńskim ich brzmienie jest inne. Poszczególne szkoły mogą jednak uczyć i innych form.

Nazwa chi sao oznacza “złączone ręce” lub “lepkie ręce”. Technika ta polega na wczuwaniu się w intencje przeciwnika. Ważną rolę odgrywa umiejętności wyczuwania kierunku działania energii przeciwnika i reagowania na nią. Rozwija to szybkość reakcji i walki w bliskim dystansie. Analogiczne techniki istnieją w treningu nóg (chi kuk) i kijów (chi kwun). Dodatkowo praktykowane są również bardziej “współczesne” formy treningu, takie jak praca z workami i tarczami, sparingi – poszczególne formy treningu zależą od konkretnej szkoły i zapatrywań jej sifu na proces nauczania.

Używany w Wing Chun kij ma długość około 2 metrów (6,5 stopy, tzw. “Dragon Pole”). Technika władania kijem wykonywana jest w niskiej pozycji. Tradycja podaje, że technika ta pochodzi od jednego z Pięciu Starszych Szaolinu: Chi Shina. Technika kija obejmuje również tzw. złączone kije, polegające na wczuwaniu się w intencje przeciwnika. Styl Wing Chun używa również noży motylkowych bart cham dao. Są to miecze o szerokim, jednosiecznym ostrzu. Ostrza ich przypominają skrzydła motyla. W Wing Chun traktuje się je jako przedłużenie ramion – forma ośmiu tnących dróg noży motylkowych.

Przygodę z Wing Tsun można zacząć niemal w każdym wieku. W szkołach Wing Chun trenują dorośli (mężczyźni i kobiety), młodzież oraz dzieci wraz z rodzicami. Przedział wiekowy kształtuje się od 7-ego do 70-ego roku życia. Rozpoczynając treningi nie należy zbytnio martwić się o swoją aktualną kondycję fizyczną – podczas zajęć nie wykonujemy ćwiczeń akrobatycznych ani wielokrotnych powtórzeń pompek lub przysiadów. Należy raczej nastawić się na systematyczny rozwój fizyczny na sali treningowej oraz podczas treningu osobistego. Na swój pierwszy (wcześniej umówiony) trening próbny najlepiej przyjść minut 15 minut wcześniej. Zajęcia zaczynają się punktualnie o wyznaczonej godzinie, więc lepiej spokojne się do nich przygotować. Na trening należy przebrać się w białą bluzę (bez nadruków), ciemne spodnie oraz obuwie sportowe. Taki strój obowiązuje ucznia początkującego. Każdy nowy uczeń rozpoczyna swoją naukę w grupie początkującej ćwicząc z osobami, które są na podobnym poziomie zaawansowania. Na początku treningu poznaje podstawy systemu (ruchy z formy Siu Nim Tau, specyfikę postawy, kroków, zwrotów oraz uderzenia Wing Tsun), następnie uczy się praktycznej obrony przed różnymi atakami (np. próbą duszenia lub chwytem za ręce), a na koniec zajęć wzmacnia mięśnie oraz ścięgna za pomocą ćwiczeń izometrycznych.

...................................